عرق سرد به تعریقی ناگهانی اشاره دارد که دلیل آن گرما یا انجام فعالیت‌های فیزیکی نیست. اصطلاحاً در پزشکی به عرق سرد “دیافورسیس” گفته می‌شود. عرق سرد نوعی پاسخ بدن به استرس است که به آن پاسخ جنگ و گریز هم گفته می‌شود. تشخیص عرق سرد در هنگام انجام کمک‌های اولیه از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا می‌تواند نشانه جراحت یا بیماری مهمی باشد.
علائم عرق سرد
آنچه عرق سرد را از عرق معمولی متمایز می‌سازد این است که فرد مبتلا در هنگام شروع به تعریق سرد مشغول چه کاری بوده است. شما انتظار دارید که در زمان انجام دادن فعالیت‌های فیزیکی و ورزشی عرق کنید اما عرق سرد به طور ناگهانی و در هر دمایی ممکن است اتفاق بیفتد.
برخی مواقع در شب و در زمانی که بیمار در حال به خواب رفتن است ناگهان عرق سرد بر بدنش می‌نشیند که به آن “تعریق شبانه” گفته می‌شود اما در عمل تفاوتی بین عرق سرد و عرق شبانه وجود ندارد. همه اینها دیافورسیس هستند و به وجود مشکلات بزرگ اشاره دارند.
دلایل بروز عرق سرد و عرق شبانه
بدن به طور طبیعی برای خنک کردن خود عرق تولید می‌کند. بدن به طور طبیعی در هنگام انجام فعالیت‌های فیزیکی نظیر انجام حرکات ورزشی یا در زمانی که هوا گرم است عرق می‌کند. البته دلایل دیگری نیز برای عرق کردن وجود دارد. بدن ممکن است به دلیل ترس یا اضطراب هم عرق کند که غالباً به آن عرق سرد اطلاق می‌شود. این حالت به صورت ناگهانی به وجودآمده و باعث سرد شدن بدن و مرطوب شدن پوست می‌شود. این واکنش بدن به استرس و قسمتی از پاسخ جنگ و گریزی است که به ما در واکنش به موقعیت‌های خطرناک کمک می‌کند. یک کابوس در هنگام خواب نیز می‌تواند باعث تعریق سرد شود و افراد مضطرب و پر استرس این نوع تعریق را به عنوان علائم استرس یا اضطراب تجربه می‌کنند. عرق سرد یک مشکل پزشکی نیست اما می‌تواند علامتی از وجود یک بیماری جدی باشد که به مراقبت و توجه پزشکی نیاز دارد مانند:
یک آسیب جدی که باعث بروز درد می‌شود:
تعریق زیاد چه عرق سرد باشد و چه عرق شبانه‌ای که در هنگام خواب اتفاق می افتد، می‌تواند علامت اختلالات متعدد دیگری نیز باشد. غالباً بیماران از تعریق شبانه نزد پزشکان می‌نالند. تعریق شبانه به هر نوع تعریقی که در هنگام شب اتفاق می افتد اشاره دارد. البته در صورتی که اتاق خواب شما به صورت غیرمتعارفی گرم باشد یا شما از تعداد زیادی روانداز استفاده کنید باز هم در هنگام شب عرق خواهید کرد که کاملاً طبیعی است. برای تشخیص عرق شبانه که به دلایل پزشکی اتفاق می افتد از تعریقی که به دلیل گرمای محیطی است؛ پزشکان معمولاً به عرق واقعی شبانه که می‌تواند لباس خواب و ملحفه را خیس کند و به دمای گرم محیط ارتباطی ندارد توجه می‌کنند.
علل تعریق زیاد
دلایل متعددی برای عرق کردن زیاد بدن وجود دارد. برای اینکه مشخص شود که چرا یک فرد خاص زیاد عرق می‌کند، پزشک باید سوابق دقیق پزشکی بیمار را بررسی کرده و آزمایشاتی برای وی ترتیب دهد تا مشخص شود که آیا بیماری زمینه‌ای که منجر به تعریق زیاد وجود دارد یه نه. برخی بیماریهای شناخته شده که باعث تعریق زیاد می‌شود عبارتند از:
- یائسگی: گرگرفتگی در دوران گذار یائسگی می‌تواند باعث تعریق در شب و روز شود. یائسگی یکی از شایع‌ترین دلایل تعریق شبانه در زنانی است که در سن یائسگی قرار داردند.
- تعریق ایدیوپاتیک: تعریق ایدیوپاتیک بیماری است که در آن بدن بدون دلیل قابل شناسایی پزشکی مداوماً عرق زیادی تولید می‌کند.
- عفونت: تعریق شبانه یکی از علائم شایع بیماری عفونی سل است. البته عفونت‌های باکتریایی مانند اندوکاردیت (تورم دریچه‌های قلب)، کورک استخوان (التهاب موضعی استخوان) و دمل همگی باعث تعریق شبانه می‌شوند. تعریق شبانه همچنین می‌تواند از علائم عفونت اچ آی وی نیز باشد.
- سرطان: تعریق شبانه از علائم برخی سرطان‌ها نیز هست. تعریق شبانه یکی از علائم شایع سرطان غدد لنفاوی است. البته افرادی که مبتلا به سرطان‌های تشخیص داده نشده هستند علائم دیگری نظیر کاهش غیر منتظره وزن و تب هم دارند.
- عوارض جانبی داروها: مصرف برخی داروهای خاص می‌تواند باعث تعریق شبانه شود. برخی از داروهایی که باعث گرگرفتگی می‌شوند عبارتند از:
- نیاسین (مصرف در دوزهای بالا برای اختلالات لیپید)
- تاموکسیفن
- هایدرالازین
- نیتروگلیسیرین
- سیلدنافیل
- اختلالات هورمونی: تعریق زیاد یا گرگرفتگی همراه با برخی اختلالات هورمونی نظیر فئوکروموسیتوم، سندرم کارسینوئید و پرکاری تیروئید نیز بروز می‌کنند.
- بیماریهای مرتبط با اعصاب: به صورت غیرمعمول، بیماریهای مرتبط با اعصاب مانند دیس‌رفلکسی اتونومیک، سیرنگومیلی پس از سانحه، سکته مغزی و نوروپاتی اتونوم ممکن است باعث افزایش تعریق و تعریق شبانه شوند.
ممکن است عرق سرد نشانه این باشد که حمله قلبی نزدیک است
عرق سرد یکی از چندین واکنشی است که بدن در پاسخ جنگ و گریز از خود نشان می‌دهد. علل متعدد دیگری برای تعریق زیاد وجود دارد که برخی از این دلایل ممکن است بیماری‌ها و شرایط پزشکی باشد. عرق سرد به خودی خود یک مشکل پزشکی نیست. عرق سرد ممکن است علامت بروز مشکلات پزشکی باشد که جدی‌ترین آنها حمله قلبی است. البته خوب است که به این موضوع توجه کنید که آیا شما می‌توانید علت ادامه یافتن عرق سرد را بیابید یا نه. عرق سرد ممکن است علامت حمله قریب‌الوقوع قلبی باشد.
معمولاً ممکن است تعریق زیاد در هنگام شروع حمله قلبی اتفاق بیفتد. برای زنان تعریق شبانه شایع‌تر است. به نظر می‌رسد تعریق زیاد، عرق سرد و تعریق شبانه علائم شایع‌تری است که مردم را به پیگیری و انجام مراقبت‌های پزشکی ترغیب می‌کند. این موضوع احتمالاً به دلیل این واقعیت است که بدن در موقعیت‌های خیلی خاصی عرق می‌کند. تعریق زیاد نمی‌تواند به عوامل دیگر مثل درد، حالت تهوع و احساس ناراحتی نسبت داده شود.
تعریق زیاد از علائمی نیست که تدریجاً و با گذشت ساعت‌ها یا روزها اتفاق بیفتد. عرق سرد به طور ناگهانی و با شدت زیاد بر بدن می‌نشیند. شما احتمالاً برای گرفتگی تدریجی عضله گردن به پزشک مراجعه نخواهید کرد اما اگر بدون هیچ دلیل روشنی بدن شما شروع به عرق کردن زیاد کرد به دنبال مراقبت‌های فوری پزشکی باشید؛ زیرا ممکن است بتواند زندگی شما رانجات دهد.
درمان عرق سرد
در کلینیک تخصصی قلب دکتر کریمی، پس از بررسی وضعیت سلامت قلب شما، به جست و جو علت عرق سرد یا شدید پرداخته شده، ارتباط آن با مشکلات قلبی شما مورد بررسی قرار گرفته و بهترین درمان به شما ارائه می‌شود.
برای مثال اگر تنگی نفس باعث تعریق زیاد بیمار شده است، برای کمک به وی برای راحت‌تر نفس کشیدن باید پوست او را خشک کنید.
