درمان و کاهش فشار خون بالا در بارداری و علائم آن
فشار خون بالا یا هایپرتنشن به فشار خون بالای ۹۰ / ۱۴۰ میلی‌متر جیوه گفته می‌شود. این یک وضعیت خطرناک و جدی برای زنان باردار است. فشار خون بالا در بارداری همیشه خطرناک نیست اما در برخی موارد باعث بروز عوارضی جدی برای مادر و کودک می‌شود.
فهرست مطالب
فشار خون بالا در دوران بارداری
فشار خون بالای ۹۰ / ۱۴۰ میلی‌متر جیوه یا فشاری که ۱۵ واحد بیش از بالاترین فشار خون قبل از بارداری باشد، فشار خون بالا محسوب شده و جای نگرانی دارد. در مراحل اولیه بارداری؛ معمولاً از هفته پنجم بارداری تا اواسط سه‌ماهه دوم، فشار خون یک خانم باردار کاهش می‌یابد که به دلیل ترشح هورمون‌های بارداری است که باعث گشاد شدن عروق خونی می‌شود.
انواع بیماری‌های فشار خون مرتبط با بارداری
- فشار خون بالا قبل از بارداری: در برخی موارد یک خانم از قبل از بارداری به فشار خون بالا مبتلا است. ممکن است این بیماری به فشار خون بالای مزمن مربوط باشد و معمولاً با داروهای فشار خون تحت درمان قرار می‌گیرد. پزشک همچنین فشار خون بالایی را که در ۲۰ هفته اول بارداری وجود داشته باشد به عنوان فشار خون بالای مزمن تشخیص می‌دهد.
- فشار خون وابسته به بارداری: پرفشاری خون در دوران بارداری پس از هفته بیستم بارداری اتفاق می‌افتد که معمولاً پس از زایمان برطرف شده و شایع‌ترین عارضه ناشی از درد زایمان است. زمانی که این عارضه قبل از هفته سی‌ام تشخیص داده شود، احتمال تبدیل شدن آن به پری اکلامپسی افزایش می‌یابد.
- فشار خون بالای مزمن همراه با پره اکلامپسی: یکی دیگر از انواع فشار خون بالای مزمن زمانی اتفاق می‌افتد که خانم قبل از بارداری به فشار خون بالا مبتلا باشد سپس در دوران بارداری در ادرار خود پروتئین یا عوارض دیگر را مشاهده کند. معمولاً فشار خون عادی و طبیعی نزدیک به ۸۰ / ۱۲۰ میلی‌متر جیوه است.
علل ابتلا به فشار خون بالا در دوران بارداری
بالا رفتن فشار خون در دوران بارداری می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که برخی از آنها عبارتند از:
- چاقی و اضافه‌وزن
- کاهش تحرک
- استعمال دخانیات
- مصرف مشروبات الکلی
- اولین بارداری
- سوابق خانوادگی در بالا بودن فشار خون در دوران بارداری
- چند قلو حامله بودن
- سن بالای ۴۰ سال
- استفاده از تکنولوژی‌های کمکی (مانند لقاح مصنوعی)
عوامل مؤثر در بالا بردن فشار خون در دوران بارداری
- سبک زندگی ناسالم ممکن است باعث افزایش فشار خون در بارداری شود. اضافه‌وزن و چاقی یا بی‌تحرکی عوامل اصلی هستند که احتمال افزایش فشار خون را در دوران بارداری افزایش می‌دهند.
- احتمال افزایش فشار خون در خانمی که اولین بارداری خود را تجربه می‌کند بیشتر است. خوشبختانه، احتمال ابتلا به این بیماری در حاملگی‌های بعدی با همان شریک جنسی اول کاهش می‌یابد.
- زنانی که چند قلو باردار می‌شوند بیشتر در معرض افزایش فشار خون قرار می‌گیرند زیرا بدن آنها باید فشار مضاعفی را تحمل کند.
- سن زایمان نیز یک عامل تأثیرگذار است. زنان که در سنین بالای ۴۰ سالگی باردار می‌شوند بیش از بقیه ممکن است دچار فشار خون بالا شوند.
- استفاده از تکنولوژی‌های کمکی (مانند لقاح مصنوعی) در فرایند بارداری می‌تواند احتمال افزایش فشار خون در زنان باردار را بالا ببرد.
- افرادی که قبل از بارداری به فشار خون بالا مبتلا باشند نسبت به افرادی که فشار خون آنها طبیعی است بیشتر ممکن است در دوران بارداری خود به فشار خون بالا دچار شوند.
عوارض
اگر بالا رفتن فشار خون تا پس از هفته بیستم بارداری ادامه یابد، می‌تواند یک بیماری تلقی شده و پری اکلامپسی شکل بگیرد.
پری اکلامپسی چیست؟
این بیماری می‌تواند آسیب‌های جدی به ارگان‌های بدن مانند مغز و کلیه‌ها وارد کند. پره‌اکلامپسی همچنین به عنوان مسمومیت یا فشار خون بالا در دوران بارداری شناخته می‌شود. پری اکلامپسی اگر با تشنج اکلامپسی همراه شود می‌تواند مهلک باشد. مراقبت‌های دوران بارداری مانند مراجعات و معاینه منظم توسط پزشک می‌تواند علائم مربوط به پری اکلامپسی را کاهش دهد. برخی از این علائم عبارتند از:
- وجود پروتئین در نمونه ادرار
- تورم غیرعادی در دست‌ها و پاها
- سردرد مقاوم
سندرم هلپ
کلمه هلپ از عبارات همولیز، افزایش آنزیم‌های کبد و تعداد کم پلاکت‌ها مشتق شده است. این بیماری یک بیماری جدی و مهلک است که ممکن است در نتیجه ابتلا به پری اکلامپسی ایجاد شود. علائم همراه با سندرم هلپ عبارتند از حالت تهوع، استفراغ، سر درد و درد بالای شکم. از آنجا که سندرم هلپ می‌تواند باعث ایجاد عوارض جدی در ارگان‌های حیاتی بدن شود باید برای حفظ سلامت مادر و کودک به صورت اورژانسی، فشار خون کاهش یابد. در برخی موارد ممکن است نیاز به زایمان زودرس باشد. فشار خون بالا در دوران بارداری می‌تواند بر نرخ رشد نوزاد تأثیر بگذارد.
درمان فشار خون بالا در بارداری
اگر پزشک یا ماما متوجه بالا بودن فشار خون در دوران بارداری شد، باید وجود پروتئین در ادرار را بررسی کرده و از شما در مورد علائم پری اکلامپسی سؤالاتی بپرسند. اگر فشار خون شما بالا مانده است یا علائم بیماری پره‌اکلامپسی دیده می‌شود شما باید به یک متخصص (متخصص زنان) مراجعه کنید.
اگر فشار خون بالا به صورت خفیف باقی ماند و بیماری پری اکلامپسی مشاهده نشد؟
معمولاً در این مورد خطرات احتمالی کمتر خواهد بود. معاینات دوره‌ای و اندازه‌گیری مرتب فشار خون و پروتئین موجود در ادرار در دوران بارداری تا زمان وضع حمل باید مورد ملاحظه قرار گیرد. آزمایش‌هایی که باید در این دوران انجام شوند شامل آزمایش خون و سونوگرافی برای بررسی روند رشد جنین و بررسی گردش خون جفت به کودک می‌شود. شما باید تحت نظر یک متخصص زنان قرار داشته باشید. ممکن است لازم باشد داروهایی برای کنترل فشار خون در دوران بارداری مصرف نمایید.
اگر فشار خون بالا افزایش یافت و یا اگر پری اکلامپسی بروز کرد؟
در صورتی که فشار خون بالا تشدید شود به خصوص اگر شما به پره‌اکلامپسی مبتلا شده باشید، احتمال خطر هم برای مادر و هم برای کودک وجود دارد. شما باید بلافاصله به متخصص مراجعه کرده و احتمالاً در بیمارستان بستری شوید. آزمایش خون برای اندازه‌گیری میزان پیشروی بیماری پری اکلامپسی باید انجام شود و خوب بودن وضعیت کودک باید از طریق انجام سونوگرافی تأیید شود و نرخ ضربان قلب کودک نیز مورد ارزیابی قرار گیرد. فشار خون بسیار بالا به خصوص همراه با بیماری پری اکلامپسی غالباً وضعیت را پیچیده و دشوار می‌سازد. اگر فشار خون بالا به دلیل بارداری باشد، تنها راه حل، وضع حمل و زایمان است که در صورتی که شما در اواخر دوران بارداری باشید می‌تواند راه حل خوبی باشد. در صورت لزوم باید کودک به روش عمل سزارین متولد شود.
به هر حال، تصمیم‌گیری سخت خواهد بود اگر فشار خون بالا باشد یا پری اکلامپسی در مراحل اولیه بارداری اتفاق بیفتد. ممکن است برای یک دوره زمانی، داروهای فشار خون برای شما تجویز شود تا شما بتوانید به بارداری تا زمان زایمان ادامه دهید. بهترین زمان برای زایمان (یا تولد از طریق سزارین) به عوامل مختلفی که در بالا به آنها اشاره شد بستگی دارد.
اگر پری اکلامپسی در شما تشدید شد، داروی سولفات منگنز به صورت قطره در نزدیکی زمان زایمان برای شما تجویز می‌شود. این قطره می‌تواند احتمال ابتلا با اکلامپسی را کاهش دهد. برخی از مدارک نشان می‌دهد که استفاده از مقادیر کم آسپیرین و مکمل‌های کلسیم می‌تواند از ابتلا به پره کلامپسی در زنانی که احتمال ابتلا به این بیماری در آنها زیاد است پیشگیری کند. متخصص به شما در مورد مصرف یک یا هر دوی این داروها توصیه‌های لازم را خواهد کرد. آنها در این موارد با جزئیات بیشتر با شما صحبت خواهند کرد.
