اسکلروتراپی یک روش درمان نوین برای مردان و زنانی است که از واریس یا عوارض ناخوشایند ابتلا به این عارضه رنج میبرند. اسکلروتراپی یک روش درمان غیر جراحی است که موجب تغییر مسیر جریان خون به سمت عروق سالم‌تر شده و بوسیله این درمان میتوان رگهای بزرگ و پیچ خورده به رنگ آبی یا قرمز تیره در زیر پوست که در اثر واریس ایجاد میشوند را رفع کرد. این روش درمانی منجر به محو شدن رگهای واریسی یا رگهای عنکبوتی میشود. رعایت نکات مراقبتی پس از دریافت اسکلروتراپی حیاتی بوده و از اینرو، در این مقاله توصیه‌های مهمی که برای دستیابی به بهترین نتایج ممکن ضروری هستند به شما ارائه شده است.
اسکلروتراپی به طور مؤثری موجب درمان رگهای واریسی یا رگهای عنکبوتی میشود. این روش درمانی برای وریدهای واریسی ریز و کوچک چندان مؤثر نبوده و غالباً به طور گزینشی برای این نوع رگ‌ها استفاده میشود.
اسکلروتراپی فرآیندی است که شامل تزریق مستقیم محلول به داخل رگهای آسیب دیده میشود. این محلول موجب تخریب دیواره عروق واریسی شده و در نتیجه رگ واریسی از بین می‌رود و موجب میشود خون به سمت سیاهرگ‌های سالم‌تر جریان پیدا کند. نهایتاً، عروق واریسی تخریب شده مجدداً جذب بافت ناحیه شده و به تدریج محو میشوند.
مراقبت بعد از اسکلروتراپی
بلافاصله پس از دریافت این درمان، شما باید حداقل به مدت ۳۰ دقیقه پیاده روی داشته باشید. برای اکثریت بیماران داشتن حداقل ۱۰ دقیقه پیاده روی پس از دریافت درمان توصیه میشود.- تا حد امکان پیاده روی داشته باشید و به مدت ۶ هفته، روزانه حداقل ۳۰ دقیقه پیاده روی کنید. پیاده روی فشار را از وریدهای سطحی کاهش داده و احتمال بروز ترومبوفلبیت و ترومبوز ورید عمقی را به حداقل می‌رساند.
- بعد از این درمان شما میتوانید فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرید. ورزش سنگین یا فعالیت‌های جسمانی شدید تأثیر چندانی بر نتایج این درمان ندارند.
- ممکن است تا چند روز ابتدایی پس از درمان، درد خفیفی در پاهای خود داشته باشید. اگر درد داشتید میتوانید از مسکن‌هایی نظیر قرص پانادول یا نوروفن استفاده کنید. نباید بی حرکت بوده و در استراحت مطلق باشید، همچنان مطابق معمول به پیاده روی خود ادامه دهید. در صورتی که دچار درد شدید و مداوم یا تورم در پاها شوید باید به پزشک متخصص عروق مراجعه کنید.
بلافاصله پس از دریافت این درمان، شما باید حداقل به مدت ۳۰ دقیقه پیاده روی داشته باشید. برای اکثریت بیماران داشتن حداقل ۱۰ دقیقه پیاده روی پس از دریافت درمان توصیه میشود.جوراب فشاری یا جوراب ساق بلند برای واریس
به مدت یک هفته در طول زمانی که بیدار هستید جوراب فشاری بپوشید. پوشیدن این جوراب حین خواب الزامی نیست.- برای پوشیدن جوراب فشاری و جهت جلوگیری از آسیب زدن ناخن به جوراب میتوانید حین پوشیدن جوراب از دستکش پلاستیکی استفاده کنید.
- نوار بالایی جوراب را محکم نکشید چرا که ممکن است پاره شود. جوراب را به طور کامل در طول ساق پای خود به بالا بکشید.
- چنانچه پوشیدن جوراب در حین خواب موجب بروز درد در ساق پا میشود میتوانید آنرا در بیاورید. پوشیدن جوراب فشاری در طول خواب ضروری نیست.
- در هر ویزیت با پزشک، جوراب فشاری را همراه خود داشته باشید.
به مدت یک هفته در طول زمانی که بیدار هستید جوراب فشاری بپوشید. پوشیدن این جوراب حین خواب الزامی نیست.عوارض جانبی درمان
مشکلات و عوارض جانبی شایع ناشی از این درمان عبارتند از:
- کبودی محل تزریق در عرض چند هفته برطرف خواهد شد. تجمع خون در وریدهای اسکلروتراپی شده ممکن است باعث شود که رنگ رگ‌ها تیره تر شده و در چند هفته ابتدایی پس از درمان، رگ‌ها بیشتر به چشم بزنند.
- نواحی قرمز رنگ برجسته نیز در محل تزریق ایجاد میشوند. این برجستگی‌های قرمز رنگ شبیه به جای نیش حشرات بوده و در عرض چند ساعت برطرف خواهند شد. این نواحی گاهاً ممکن است خارش نیز داشته باشند.
- ممکن است در طول درمان و ۱ الی ۲ روز پس از آن نیز در ساق پای خود درد داشته باشید. این امر در درمان رگهای بزرگ شایع‌تر بوده و معمولاً با پیاده روی برطرف میشود. در صورت نیاز میتوانید از داروهای مسکن استفاده کنید.
- محبوس شدن خون در رگهای واریسی در طول درمان ممکن است باعث ایجاد توده‌هایی شود که نسبت به لمس حساس هستند. این توده‌ها خطری ندارند، اما ممکن است باعث درد، قرمزی و حساسیت ناحیه شوند. میتوانید این توده‌ها را با سوزن تخلیه کنید. این توده‌ها ۱ الی ۸ هفته پس از درمان ایجاد میشوند و تخلیه کردن آنها باعث تسکین سریع حساسیت و جلوگیری از ایجاد رنگدانه در پوست میشود. محبوس شدن خون در داخل رگ عمدتاً در درمان رگهای واریسی بزرگ رایج‌تر است.
لکه‌های هموسیدرین، خطوط یا نقطه‌های قهوه‌ای رنگی هستند که با تجزیه شدن خون و باقی ماندن آهن در پوست ایجاد می شوند. این لکه‌ها حاوی رنگدانه آهن بوده و غالباً در افرادی که رگهای عنکبوتی آبی یا سرمه‌ای رنگ دارند شایع‌تر است. این مورد نیز در عرض چند ماه رفع میشود، اما گاهاً در برخی از بیماران ممکن است تا چند سال باقی بماند.
اصطلاح Matting یا شبکه حصیری، به تشکیل شبکه حصیر مانندی از مویرگ‌های ریزی گفته میشود که نزدیک محل تزریق تشکیل شده باشد. تشکیل این مویرگ‌ها در نواحی ران شایع‌تر است. برخی از این نواحی به طور خودبخود و برخی با درمان پزشکی برطرف میشوند. Matting اکثراً در بیمارانی که وریدهای واریسی نزدیک به سطح پوست داشته یا در افرادی که اضافه وزن یا پوست بسیار روشنی دارند دیده میشود.
بایدها و نبایدهای مراقبتی پس از اسکلروتراپی
اسکلروتراپی یک روش درمانی بی خطر و ایمن بوده، اما برای زنان باردار توصیه نمیشود. علاوه بر این، افرادی که سابقه لخته شدن خون دارند نیز کاندیدای مناسبی برای این درمان نیستند. واجد شرایط بودن برای دریافت این درمان به صلاحدید پزشک و به طور کلی به سلامتی کلی فرد بستگی دارد. پزشک همچنین امکان استفاده از این درمان برای رگهای خاصی را نیز بررسی خواهد کرد؛ چرا که این درمان را نمیتوان برای سیاهرگ‌هایی که به طور بالقوه برای جراحی احتمالی بای پس قلب در آینده استفاده میشوند، بکار برد.
تمامی افرادی که تحت اسکلروتراپی قرار می‌گیرند باید از دستورالعمل‌های مراقبتی زیر پیروی کنند:
- باید انجام دهید: پس از درمان به مدت 14 روز (یا طی مدتی که پزشک به شما اعلام میکند) تا موقع خواب از جوراب فشاری استفاده کنید. پوشیدن جوراب‌های فشاری هنگام خواب یا استحمام ضروری نیست.
- نباید انجام دهید: حداقل تا یک ماه پس از درمان، از قرارگیری بیش از حد مناطق تحت درمان در معرض نور خورشید اجتناب کنید. این امر می تواند باعث بروز تیرگی پوست یا هیپرپیگمانتاسیون (لکه های پوستی) شود.
- باید انجام دهید: به مدت ۱ هفته از هر گونه فعالیت جسمانی شدید یا تمرینات ورزشی سنگین پرهیز کنید.
- نباید انجام دهید: استحمام با آب داغ، دوش گرفتن یا نشستن در وان آب گرم به مدت یک هفته پس از درمان.
- باید انجام دهید: پس از گذشت 48 ساعت از درمان، از کمپرس آب گرم بروی نواحی تحت درمان استفاده کنید.
- نباید انجام دهید: در طول دوره نقاهت، بیش از حد بی تحرک نباشید. پیاده روی نقش مؤثری در بهبودی شما خواهد داشت.
- باید انجام دهید: ایبوپروفن، ادویل یا سایر داروهای ضد التهابی را مطابق دستور پزشک خود مصرف کنید.
پس از اسکلروتراپی چه انتظاری میتوان داشت
بلافاصله پس از درمان میتوانید بلند شده و راه بروید. تحرک داشتن پاها و پیاده روی برای جلوگیری از ایجاد لخته خون بسیار مهم است. پزشک از شما میخواهد که معمولاً تا ۲ هفته از جوراب فشاری برای حفظ فشار بروی رگهای تحت درمان استفاده کنید.
اکثریت بیماران در همان روز درمان میتوانند به فعالیت روزمره خود بپردازند. چنانچه مایل باشید میتوانید از آشنایان خود بخواهید که بعد از عمل شما را به منزل برسانند. احتمالاً پزشک به شما توصیه کند که تا ۲ هفته پس از درمان، از ورزش سنگین و پر فشار دور باشید.
در این مدت همچنین باید از قرار گرفتن در معرض نور خورشید نیز اجتناب کنید. التهاب ناشی از تزریق به همراه قرار گیری در معرض نور خورشید بویژه اگر پوست تیره رنگی داشته باشید، میتواند باعث بروی لک‌های تیره بروی پوست شود.
از سرگیری فعالیت‌های روزمره پس از اسکلروتراپی
اکثریت بیماران پس از درمان میتوانند خودشان به منزل برگردند. برخی از بیماران در همان روز عمل پس از درمان به سرکار خود برمیگردند، اما معمولاً به آنها توصیه میشود که پس از گذشت ۱ روز به سرکار خود بازگردند. برای کمک به گردش خون باید بلافاصله پس از درمان، پیاده روی داشته باشید. اکثر بیماران پس از چند هفته متوجه تغییرات و ظاهر شدن نتایج خود میشوند، بویژه اگر این درمان بروی رگهای واریسی ریز یا رگهای عنکبوتی انجام شده باشد. رگ‌هایی که این درمان را دریافت کرده باشند مجدداً ظاهر نخواهند شد. چنانچه پس از درمان رگ واریسی جدیدی در این نواحی ایجاد شود، پزشک با ارائه توصیه‌هایی در خصوص تغییر عادات و سبک زندگی شما، موجب درمان زودهنگام آنها خواهد شد.
چنانچه شما هم به روش درمان اسکلروتراپی علاقه دارید و میخواهید بدانید که آیا میتوانید بهترین نتایج ممکن را از این درمان بگیرید باید با پزشک متخصص ارائه دهنده این درمان مشورت کنید.
سؤالات متداول
پس از اسکلروتراپی باید از چه مواردی اجتناب کرد؟
به مدت 48 ساعت پس از عمل، باید از نکات زیر پیروی کنید:
- از مصرف آسپرین، ایبوپروفن و سایر داروهای ضد التهابی خودداری کنید.
- با آب داغ حمام نکرده و از سونا استفاده نکنید.
- محل تزریق را با صابون و آب ولرم بشویید.
- از کمپرس آب داغ یا هر نوع حرارت و گرمایی بروی نواحی تحت درمان استفاده نکنید.
مسدود شدن رگ‌ها بعد از اسکلروتراپی چه مدت طول میکشد؟
۳ الی ۴ هفته پس از درمان متوجه خواهید شد که رگهای واریسی یا عنکبوتی ریزتر شروع به محو شدن میکنند. ناپدید شدن رگهای واریسی بزرگتر پس از اسکلروتراپی ممکن است ۴ تا ۶ ماه زمان ببرد.
سریع‌ترین راه برای بهبودی پس از اسکلروتراپی چه روشی است؟
اکثریت بیماران اظهار دارند که مصرف کرم موضعی آرنیکا (که در اکثر فروشگاه‌ها موجود است) موجب تسریع روند بهبودی کبودی‌ها میشود. ۱ الی ۳ هفته پس از درمان ممکن است توده‌های تیره رنگ در نواحی تحت درمان ببینید که مصرف این کرم به برطرف شدن آنها کمک میکند.
اگر بعد از اسکلروتراپی از جوراب فشاری استفاده نکنیم چه اتفاقی ممکن است رخ دهد؟
تزریق محلول در اسکلروتراپی موجب تخریب رگ واریسی و محو شدن آن میشود. چند روز تا ۱ هفته پس از اسکلروتراپی بهتر است که از فعالیت جسمانی شدید و سنگین اجتناب شود. تورم و کبودی ناشی از این درمان را میتوانید با استفاده از جوراب فشاری به حداقل برسانید.
چرا گاهاً وضعیت پاها بعد از اسکلروتراپی بدتر به نظر می‌رسند؟
محو شدن رگهای واریسی مدتی طول خواهد کشید. در واقع ممکن است به همین دلیل پس از درمان وضعیت رگهای پا بدتر به نظر برسد. کبودی محل تزریق نیز امری شایع است که پس از درمان رخ میدهد.
چگونه می توان مؤثر واقع شدن اسکلروتراپی را تشخیص داد؟
ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد تا نتایج نهایی درمان را مشاهده کنید. این امر به این دلیل است که بدن به مرور زمان رگهای آسیب دیده را مسدود کرده و جذب بافت میکند. در طول این مدت به دلیل عملکرد ماده شیمیایی تزریق شده ممکن است پوست شما کمی تیره تر دیده شود.
آیا بعد از اسکلروتراپی باید زیاد پیاده روی داشته باشیم؟
پزشک توصیه خواهد کرد که تا ۲ هفته پس از درمان، از ورزش سنگین به دور باشید. همچنین در طول این مدت، باید از قرار دادن نواحی تحت درمان در معرض نور خورشید نیز اجتناب کنید.
