رگهای واریسی یا به طور خلاصه واریس ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. عوامل خطرزا در بروز واریس عبارتند از سن، سابقه خانوادگی، جنسیت (زنان بیش از مردان در معرض ابتلا به واریس قرار دارند)، بارداری، چاقی، درمان با جایگزینی هورمونی، نشستن و ایستادن طولانی مدت و … . پیشگیری از بعضی از این عوامل، مثل سابقه خانوادگی و سن در مقایسه با بقیه دشوارتر است اما آیا واقعا راهی برای پیشگیری از بروز واریس وجود دارد؟
خوشبختانه تغییرات ساده و کوچکی در سبک زندگی می تواند به پیشگیری از وقوع واریس کمک کند و اگر به این مشکل مبتلا باشید، می تواند به شما در مدیریت درد کمک کند و حتی از بیشتر شدن آن جلوگیری کند. اما قبل از آن بیایید ببینیم چه عواملی باعث می‌شود تا امکان وقوع واریس در افراد مختلف بیشتر شود.
فاکتورهای خطرزا در بروز واریس چیست؟
هر کسی ممکن است به واریس مبتلا شود اما فاکتورهای مشخصی به افزایش احتمال بروز واریس منجر می شوند که عبارتند از:
چاقی
چاقی یک عامل مهم در بروز واریس محسوب می شود و اضافه وزن باعث افزایش فشار وارد بر رگهای پا و بدتر شدن این مشکل می ود.
سابقه خانوادگی
وراثت یک عامل تعیین کننده در فرد مستعد بروز واریس به شمار می رود، اما پارامتر بخصوص عامل این موضوع هنوز مشخص نشده است.
کمبود فعالیت یا سکون
ایستادن یا نشستن طولانی مدت، منجر به افزایش فشار وارده بر رگها می شود.
جنسیت
زنان به دلیل تاثیر پروژسترون بر روی رگها و بارداری، 2 تا 3 برابر بیش از مردان در معرض بروز واریس هستند.
بارداری
احتمال بروز واریس در زنان باردار به دلیل تاثیر هورمون بارداری بر روی رگها بیشتر است، اما رگها معمولا حداکثر بعد از گذشت یک سال از زایمان به حالت عادی خود برمی گردند. احتمال تشکیل رگهای واریسی دائمی در زنانی که چند بار باردار می شوند، وجود دارد.
سن
با توجه به ضعیف شدن دیواره کشسان رگ با بالا رفتن سن، احتمال اتساع عروق نیز افزایش می یابد، و به همین دلیل واریس معمولا افراد بین سنین 30 تا 70 را متاثر می کند. یک فاکتور خطرزا به هر چیزی گفته می شود که احتمال ابتلای فرد به بیماری را افزایش می دهد و ممکن است یک فعالیت مثل کشیدن سیگار، رژیم غذایی، سابقه خانوادگی یا موارد دیگر باشد، که در بیماری های مختلف متفاوت خواهد بود.
اگرچه پارامترهای خطرزا احتمال ابتلای فرد به بیماری را افزایش می دهد، اما الزاما منجر به بروز بیماری نمی شود. مواردی بوده که فرد، یک یا چند مورد از فاکتورهای خطرزا را داشته اما به بیماری مبتلا نشده است، در حالیکه دیگری حتی بدون هرگونه فاکتور خطرزا درگیر بیماری می شود. اما اینکه بدانید چه فاکتورهایی از یک بیماری را دارید، به شما کمک می کند که حداقل آنها را (در صورت امکان) تغییر دهید و تحت معاینه دقیق قرار بگیرید.
راههای پیشگیری از واریس
در اینجا به رایج ترین توصیه هایی که برای حفظ سلامت عروق (کوتاه و بلندمدت) به بیماران می شود، اشاره خواهیم کرد.
رژیم غذایی
خیلی عجیب نیست که رژیم غذایی نقش عمده ای در مقابله با واریس داشته باشد. خبر خوب آن است که تنها با اعمال تغییرات کوچک در رژیم غذاییتان می توانید به بهبود جریان خون کمک کنید. برای مثال به جای استفاده از آرد سفید، آرد کامل غلات را در رژیم غذاییتان بگنجانید (برای ماکارونی هم همین موضوع صادق است). برنج سفید را با برنج قهوه ای جایگزین کنید و همه سعیتان را بکنید تا شکر مصرفیتان تحت کنترل باشد. شکر طبیعی میوه و سبزیجات مشکلی ندارند اما شکر فرآوری شده باعث افزایش فشار بر سیستم عروقی و بدتر شدن مشکلات واریسی در طول زمان خواهد شد.
توصیه کارشناسان به استفاد از مواد غذایی سرشار از راتین است که به ایجاد یک عملکرد مناسب در سیستم گردش خون منجر می‌شود. تعدادی از مطالعات نشان داده که فلاونوئید موجود در راتین باعث کاهش تورم، سوزش و درد واریس خواهد شد. خوشبختانه اکثر غذاهای سرشار از راتین مانند گندم سیاه، بلک بری، سیب، زردآلو و انگور خوشمزه هم هستند.
لباس گشاد بپوشید
اگرچه هنوز ارتباط میان جین تنگ و واریس به روشنی مشخص نیست، اما یک چیز واضح است و آن این است که پوشیدن لباس گشاد و راحت باعث بهبود بازه حرکت و جریان خون می شود که هر دو برای سلامت عروق مفید هستند.
از ایستادن و نشستن طولانی مدت خودداری کنید
کارمندان دفتری در خطر بالایی از ابتلا به واریس یا بدتر کردن واریسشان قرار دارند. یادتان باشد که باید هر نیم ساعت یک بار کمی بایستید و مدتی پیاده روی کنید (حتی اگر شده در داخل اتاقتان). این حرکت باعث می شود تا عضلاتتان حرکت کند و خون بیشتر حالت سکون به سمت قلب پمپاژ شود. اگر شغلتان ایستادن طولانی مدت را ایجاب می کند، سعی کنید زمانی را برای نشستن در نظر بگیرید.
حتما پاهایتان را بالا قرار دهید
ثابت شده که بالاتر قرار دادن پاها یکی از راههای پیشگیری از واریس است و این حرکت باعث کاهش تورم و درد می شود. ثابت شده که اگر در روز سه تا چهار مرتبه پاهایتان را به مدت 15 دقیقه بالاتر از تراز قلبتان قرار دهید، نشانه های درد پا کاهش یافته و از وقوع واریس نیز جلوگیری خواهید کرد.
بعضی حتی نشان داده اند که اگر در حین خواب، پاهایتان را کمی بالاتر از حالت معمول قرار دهید، از مزایای مشابهی برخوردار خواهید شد. کمترین کاری که می توانید بکنید آن است که در زمان خوابیدن یا دیدن تلویزیون، یک بالش را در زیر پایتان قرار دهید و در کنار کاهش فشار روی پاها، به بهبود جریان خون هم کمک کنید.
ورزش کنید
به هر پزشکی که مراجعه کنید، به شما از اهمیت ورزش در تمامی جوانب سلامتیتان خواهد گفت. اما وقتی صحبت از سلامت عروق می شود، فکر نکنید که باید برنامه تمرینی آرنولد را جلوی رویتان بگذارید و از روی آن انجام دهید تا به نتیجه خوبی دست پیدا کنید. دو مرتبه پیاده روی در طول هفته، آن هم به مدت 20 دقیقه، یا استفاده از پله به جای آسانسور همه آن چیزی است که می تواند به سلامت بیشتر عروق منجر شود.
بعلاوه ورزش و فعالیت های جسمانی مرتب باعث سوختن کالری های اضافه و کمک به جلوگیری از افزایش وزن و حتی کاهش وزن می شود. خود حفظ وزن ایده آل، نقش پررنگی در پیشگیری از مشکلات عروقی ایفا می کند و شاید جالب باشد که بدانید، زنانی که کمی با اضافه وزن مواجه هستند، تا 50 درصد بیشتر از کسانی که وزن مناسبی دارند، در معرض ابتلا به واریس قرار می گیرند.
جوراب واریس
در صورت ابتلا به واریس و گردش نامناسب جریان خون، بهتر است از پزشکتان درباره جوراب واریس بپرسید. تهیه این جوراب های مخصوص با تجویز پزشک ممکن است و برای بهبود جریان خون و پیشگیری از تجمع خون طراحی شده است و به کاهش تورم و درد ناشی از واریس کمک می کند.
اگرچه همه این روشها به شما در کنترل درد و کاهش احتمال بروز موارد جدید کمک می کند اما متاسفانه رگهای واریسی فعلی را از بین نمی برد. برای اطلاعات بیشتر درباره روشهای درمانی کم تهاجم و بسیار موثری که در دسترس همگان قرار دارد، با یک متخصص عروق صحبت کنید.
مصرف سیگار را کنار بگذارید
مطالعات نشان داده که مصرف سیگار بر ایجاد واریس تاثیر می گذارد.
از مصرف طولانی مدت قرصهای ضدبارداری خودداری کنید
دیده شده که استفاده از قرصهای هورمونی ضدبارداری با توجه به تغییر عملکرد دریچه های عروق محیطی توسط افزایش استروژن، باعث افزایش احتمال بروز واریس خواهد شد. متخصص خدمات درمانی می تواند گزینه های دیگری را برای پیشگیری طولانی مدت از بارداری به شما پیشنهاد دهد.
اگر باردارید، به جای خوابیدن به پشت به سمت چپ بخوابید
این کار باعث خواهد شد تا فشار ناشی از رحم بر رگهای ناحیه لگن حداقل شود و جریان خون به جنین نیز افزایش یابد.
روشهای درمان واریس
اگرچه همه این فعالیتها میتواند در پیشگیری از واریس موثر باشند اما وقوع آن در واقع غیرقابل اجتناب است. وقتی رگهای واریسی در پا یا قسمتهای دیگر بدن دیده شوند، تقریبا می توان با قطعیت گفت که به خودی خود از بین نخواهند رفت.
سوالا متداول
1: آیا احتمال ابتلای زنان به واریس، بیشتر از مردان است؟ آیا بارداری منجر به واریس می شود؟
بله احتمال ابتلای زنان به واریس، چهار برابر بیشتر از مردان است و تغییرات هورمونی همراه با بارداری (به خصوص بارداری چندباره)، زنان را در اخطر ابتلای بیشتری به واریس قرار می دهد. بعلاوه افزایش حجم خون و فشار ناشی از بزرگ شدن رحم باعث بزرگ شدن رگها می شود. معمولا مشکل واریس در دوره سه ماهه بعد از زایمان حل می شود و یا حداقل بهتر می شود.
2: آیا دویدن برای واریس خوب است؟
دویدن برای واریس، بحث یک تیر و دو نشان است: هم سلامت قلبی عروقی را بهبود می دهد و هم عضلات ساق پا را تقویت می کند. عضلات قوی ساق پا و سلامت قلبی و عروقی باعث پشتیبانی از رگها پا در بازگشت دادن خون به قلب می شود.
3:بهترین تمرینات ورزشی برای واریس کدامند؟
پیاده روی، دوچرخه سواری و شنا همگی ورزشهای سبکی هستند که فشار زیادی بر مفاصل نمی آورند و به گردش جریان خون در رگها کمک می کند. اگر می خواهید ورزش را شروع کنید، پیاده روی گزینه بسیار خوبی برای شما خواهد بود.
4: بهترین غذاها برای واریس کدامند؟
غذاهای پرفیبر مانند جو دوسر، سیب، تخم کتان، هویج، بری ها (توت فرنگی، کرن بری، بلوبری و …) و جو برای مقابله با واریس و حفظ سلامت رگها مناسب هستند.
5: آیا گرما برای رگهای واریسی خوب است؟
بعضی افراد به اشتباه فکر می کنند که حمام آب داغ، سونا، پدهای گرمایی و قرار دادن بطری آب داغ می تواند باعث کاهش درد می شود و برای رگهای واریسی مناسب است، با اینحال کاملا نقطه مقابل این قضیه صحت دارد. اگرچه گرما درمانی برای درد عضلات به کار می رود، اما در واقع باعث بدتر شدن مشکل واریس خواهد شد.
6: آیا موز برای واریس خوب است؟
موز با سطح بالای پتاسیم و منیزیمی که دارد می تواند به بهبود واریس پا کمک کند. اگر از طعم موز خوشتان نمی آید می توانید آن را به یک اسموتی خوشمزه اضافه کنید.
