آیا به تازگی متوجه رگهای بیرونزده در پای خود شده‌اید؟ اگر این چنین است باید بدانید این اتفاق فقط برای شما رخ نداده است. افراد بسیاری از بیرونزدگی رگها یا واریس رنج می‌برند.
این رگها به رنگ آبی یا بنفش تیره هستند و معمولاً ظاهری توده‌ای و برجسته دارند.
از دیگر نشانه‌های این رگها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس درد، ناراحتی و سنگینی در پاها
- متورم بودن کف و مچ پا
- احساس گرمای شدید و نبض در پا
- گرفتگی عضلات پا به خصوص در طول شب
- احساس خارش، خشکی و نازکی پوست در قسمت رگ آسیب‌دیده
تمامی این علائم در تابستان و آب‌وهوای گرم و یا در زمانی که برای مدت طولانی ایستاده‌اید شدیدتر میشود و با کمی قدم‌زدن و یا استراحت و بالا آوردن پاها بهبود پیدا میکنند.
علت بیرونزدگی رگهای پا و ران و زانو
بیرونزدگی رگهای پا و ران بر اثر واریس زمانی رخ می‌دهد که یک دریچه درون سیاهرگ به درستی کار نکند.
در یک سیاهرگ سالم خون به راحتی به سمت قلب باز می‌گردد. به کمک دریچه‌های کوچکی که درون سیاهرگ وجود دارد از بازگشت خون به سمت عقب جلوگیری میشود.
درصورتیکه این دریچه‌ها ضعیف شده و یا آسیب ببینند خون به عقب باز می‌گردد و با جمع‌شدن درون رگ باعث تورم آن و ابتلا به واریس میشود.
عوامل مشخصی باعث تشدید علائم و امکان ابتلا به واریس می‌شوند:
جنسیت
زنان در مقایسه با مردان بیشتر در معرض ابتلا به واریس قرار می‌گیرند. تحقیقات نشان می‌دهد که هورمون‌های زنانه با ریلکس کردن دیواره ی رگها باعث ضعیف‌تر شدن دریچه‌های درون رگ می‌شوند و آن‌ها را در معرض ابتلا به واریس قرار می‌دهند.
هورمون‌ها ماده‌های شیمیایی هستند که توسط بدن تولید می‌شوند و عواملی مانند بارداری، سندروم پیش از قاعدگی و یائسگی میتواند سطح آن‌ها را تغییر دهد.
ژنتیک
احتمال ابتلا به واریس در افرادی که دیگر اعضای نزدیک خانواده‌شان به این بیماری مبتلا هستند، بسیار زیاد است. این موضوع نشان‌دهنده ی این است که بیماری واریس از طریق ژن به دیگر افراد منتقل میشود.
سن
با افزایش سن رگها ضعیف شده و خاصیت کشسانی خود را از دست می‌دهند و دریچه‌های درون آن‌ها نمی‌توانند به‌درستی کار کنند.
اضافه‌وزن
داشتن اضافه‌وزن فشار بر روی پاها را افزایش داده و باعث میشود تا رگها خون را به سختی به سمت قلب پمپاژ کنند.
به همین علت فشار بر روی دریچه‌های رگها افزایش‌یافته و آن‌ها در معرض آسیب‌دیدگی قرار می‌دهد.
تأثیر اضافه‌وزن بر تشدید رگهای واریسی در زنان بیشتر از مردان قابل مشاهده است.
اشتغال
تحقیقات نشان می‌دهد مشاغلی که در آن فرد باید برای مدت طولانی روی پای خود بایستد امکان ابتلا به واریس را افزایش می‌دهند.
چرا که زمانی که فرد برای مدت طولانی روی پای خود بایستد خون به سختی از درون رگها به سمت قلب جریان می‌یابد.
بارداری
در طول بارداری حجم خون درون رگها برای تغذیه جنین افزایش می‌یابد و این مسئله فشار بر روی رگها را شدیدتر میکند.
همچنین افزایش میزان هورمون‌ها در طول بارداری باعث ریلکس شدن دیواره ی رگها شده و احتمال ابتلا به واریس را بیشتر میکند.
به علاوه با رشد جنین نیز احتمال پدیدآمدن واریس افزایش می‌یابد. بزرگ‌شدن رحم باعث افزایش فشار بر روی رگهای قسمت لگن شده و در برخی موارد آن‌ها را تبدیل به رگهای واریسی میکند.
اگرچه بارداری میتواند احتمال ابتلا به واریس را افزایش دهد، اما این بیماری در بسیاری از زنان بعد از زایمان بهبود یافته است.
عوامل دیگر
در موارد نادر عواملی دیگری باعث پدیدآمدن رگهای واریسی می‌شوند. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سابقه لخته خون
- تورم و وجود تومور در لگن
- رگهای خونی غیرعادی
درمان بیرونزدگی رگهای پا و ران و زانو
بیرونزدگی رگهای پا و ران و زانو بر اثر واریس همیشه نیاز به درمان ندارد. اما گاهی در صورت عدم درمان این رگها وخیم‌تر شده و می‌توانند باعث بیماریهای دیگری شوند.
پوشیدن جوراب واریس با بهبود عملکرد رگها و ماهیچه‌های پا به کاهش نشانه‌های واریس کمک میکند. جوراب‌های واریس را می‌توان بدون نیاز به نسخه از تمامی داروخانه‌ها و فروشگاه‌های تجهیزات پزشکی تهیه کرد. در صورت نیاز به جوراب‌های مخصوص، پزشک برای بیمار نسخه آن را می‌نویسد.
در ادامه به برخی از مواردی که باید به آن‌ها توجه داشت اشاره شده است:
- رگهای واریسی که در طول بارداری ایجاد شده‌اند خودبه‌خود از بین می‌روند.
- حتی اگر تنها نگرانی بیمار بابت رگهای واریسی ظاهر ناخوشایند آن‌هاست، میتواند آن‌ها را درمان کند.
- روش‌های خودمراقبتی مانند ورزش منظم و پوشیدن جوراب واریس برای کاهش درد، ناراحتی و دیگر نشانه‌های واریس کافی نمی‌باشد.
برای درمان رگهای واریسی کوچک دکتر روش‌های زیر را پیشنهاد می‌دهد:
- اسکلوتراپی: در این روش پزشک با تزریق مایعی به درون رگهای آسیب‌دیده باعث چسبیدگی و جمع‌شدن رگ می‌گردد. چند هفته بعد از انجام تزریق رگ واریسی از بین می‌رود. این پروسه را می‌توان درون مطب پزشک انجام داد.
- لیزر: در این روش به سوزن و تزریقات نیازی نیست. برای درمان واریس به کمک لیزر اشعه نور به رگهای واریسی کوچک تابانده میشود و رگ آسیب‌دیده به‌مرورزمان محو میشود.
برای درمان رگهای واریسی شدیدتر و بزرگ‌تر پزشک روش‌های زیر را پیشنهاد میکند:
- رادیو فرکانسی: این روش بیشتر برای درمان رگهای واریسی بزرگ استفاده میشود.
- روش برش و بستن: در این روش رگ آسیب‌دیده قبل از اتصال به رگهای بزرگ‌تر بسته میشود و سپس از طریق یک بریدگی کوچک خارج می‌گردد.
- فلبکتومی سرپایی: در این روش رگهای واریسی کوچک از طریق سوراخ‌های ریزی از بدن خارج می‌شوند.
- جراحی آندوسکوپیک ورید: این روش آخرین روش درمانی رگهای واریسی محسوب میشود و زمانی استفاده میشود که دیگر روش‌های درمانی جوابگو نبوده‌اند و پا دچار زخم شده است.
خطرات ناشی از بیرونزدگی رگهای پا و ران و زانو
خطرات ناشی از بیماری واریس اگرچه نادر می‌باشند اما شامل موارد زیر می‌شوند:
زخم‌ها
گاهی در نزدیکی رگهای واریسی به‌خصوص اطراف زانو زخمهای دردناکی روی سطح پوست به وجود می‌آید. معمولاً قبل از ایجاد زخم پوست تغییر رنگ می‌دهد. درصورتیکه علائم ایجاد زخم روی پوست خود را احساس کردید سریعاً به پزشک مراجعه نمایید.
لخته شدن خون
گاهی رگ عمیق درون پا بزرگ شده و باعث تورم و درد می‌شوند. در صورت تداوم تورم و درد پا حتماً به پزشک مراجعه نمایید چرا که ممکن است نشان وجود لخته خونی در پا باشد.
خونریزی
گاهی رگهای کوچک نزدیک به پوست پاره می‌شوند. اگرچه این پارگی‌ها خونریزی‌های کمی در پی دارند اما در صورت بروز باید حتماً به پزشک مراجعه کرد.
پیشگیری از بیرون‌زدن رگهای پا و ران و زانو
هیچ روش قطعی برای جلوگیری از بروز رگهای واریسی وجود ندارد اما روش‌هایی هستند که می‌توانند احتمال بروز آن‌ها را کاهش دهند.
درصورتیکه شما دچار رگهای واریسی کوچکی هستید، پیروی از این روش‌ها از شدیدتر شدن آن‌ها جلوگیری میکند:
- داشتن ورزش روزانه: این کار به چرخش خون کمک کرده و از جمع‌شدن خون درون پا جلوگیری می‌نماید.
- داشتن تناسب وزن: وزن اضافه باعث افزایش فشار بر روی رگهای پا میشود.
- کاهش مصرف نمک: استفاده زیاد از نمک باعث ایجاد فشارخون شده و موجب جمع‌شدن مایعات در بافت‌های بدن می‌گردد.
- استفاده نکردن از لباس‌های تنگ و کفش‌های پاشنه بلند: لباس‌های تنگ و کفش‌های پاشنه‌دار از جریان راحت خون به سمت قلب جلوگیری کرده و باعث تجمع خون در پا می‌شوند.
- بالا آوردن پاها تا سطح قلب: تکرار این کار در طول روز به چرخش خون کمک کرده و از جمع‌شدن مایعات و خون درون پا جلوگیری میکند.
- پرهیز از ایستادن یا نشستن برای مدت طولانی: برای خود یک یادآور بگذارید تا هر یک ساعت یک‌بار برای چند دقیقه تحرک داشته باشید. اگر میتواند در این مدت پاهای خود را بالا بیاورید.
- نکشیدن سیگار: نیکوتین باعث تنگ شدن رگها میشود، که این از جریان یافتن خون در رگها جلوگیری میکند. به علاوه سیگار دیواره‌های رگها را ضعیف کرده؛ فشارخون را بالا می‌برد و احتمال ابتلا به لخته‌های خونی را افزایش می‌دهد.
سؤالات متداول
چه زمانی باید در خصوص برجستگی رگهای پا نگران بود؟
درصورتی که شما به رگهای واریسی مبتلا هستید و هریک از علائم زیر را در خود مشاهده کردید باید حتماً به پزشک مراجعه نمایید:
- درد شدید و مداوم و تورم پا
- احساس درد و سنگینی در پا بعد از اتمام روز یا اتمام فعالیتهای ورزشی
آیا واریس و برجستگی رگها بیماری جدی است؟
واریس به تنهایی بیماری خطرناکی نیست، اما گاهی میتواند باعث بروز علائمی مانند زخمهای پوستی؛ لخته شدن خون و خونریزی شود.
آیا پیادهروی به درمان بیرونزدگی رگها کمک میکند؟
ورزش‌کردن بیرونزدگی رگهای پا بر اثر واریس را درمان نمی‌کند، اما میتواند علائم آن را کاهش داده و از شدیدتر شدن آن‌ها جلوگیری نماید. پیادهروی، دوچرخهسواری و شنا از ورزشهایی هستند که به مفاصل فشار نمیآورند و به چرخش خون در رگهای واریسی کمک میکنند.
آیا نوشیدن آب به درمان بیرونزدگی رگهای پا بر اثر واریس کمک میکند؟
نوشیدن آب به سلامت رگها کمک کرده و از بروز واریس جلوگیری می‌نماید. نوشیدن آب کافی به جریان بهتر خون در رگها کمک کرده و باعث تقویت ماهیچه‌های پا میشود که هر دوی اینها در کاهش علائم واریس نقش بسزایی دارند.
آیا بیرونزدگی رگهای پا بر اثر واریس را باید ماساژ داد؟
ماساژدرمانی مانند ماساژهای عروقی و تخلیه لنف که باعث افزایش چرخش خون شده و به تغذیه ی بافت‌ها کمک میکند برای درمان بیماری‌هایی چون واریس و نارسایی‌های وریدی مزمن بسیار مفید هستند. روشی که باعث بهبود چرخش خون در رگها میشود شامل شوک‌های کوچکی است که به جابه‌جا شدن خون از دریچه‌ها به درون رگها کمک میکند.
آیا رگهای بیرونزده بر اثر واریس به حالت اولیه خود باز میگردند؟
درصورتیکه این رگها بهصورت کامل درمان شوند قابل بازگشت نیستند. بااینحال امکان پدیدآمدن رگهای واریسی جدید وجود دارد.
آیا حمام داغ برای بیرونزدگی رگهای پا بر اثر واریس خوب است؟
اگرچه گاهی بیمار می‌خواهد برای کاهش درد ناشی از رگهای واریسی از آب گرم استفاده کند اما انجام این کار به هیچ عنوان پیشنهاد نمی‌شود. چرا که آب گرم به جای کاهش دادن علائمی مانند ورم، گرفتگی عضلات، درد و خستگی پا، آن‌ها را شدیدتر میکند.
