توموگرافی کامپیوتری (CT) از سالهای 1970 به وجود آمد. دوروش برای استفاده از سی تی اسکن برای قلب وجود دارد. یکی سی تی اسکن آنژیوگرام عروق کورونری و دیگری سی تی اسکن کلسیم کورونری. با استفاده از سی تی اسکن، عکس‌های مختلفی از قسمت‌های مختلف قلب و از زوایای مختلف گرفته می‌شود که پزشک روی صفحه مانیتور کامپیوتر می‌تواند ببیند. این عکس‌ها با استفاده از آشکارسازها گرفته می‌شود. هر چه تعداد آشکارسازها بیشتر باشد کیفیت عکس بهتر بوده و به پزشک در تشخیص بهتر کمک می‌کند در انگلستان معمولاً از ورژن 64 آن استفاده می‌شود.
توموگرافی کامپیوتری (سی تی) چیست؟
سی تی اسکن یا توموگرافی کامپیوتری، روشی غیر تهاجمی است که با استفاده از اشعه ایکس از قلب عکس می‌گیرد. سی تی اسکنرهای مدرن (سی تی اسکن‌های چند آشکارسازهای چند ردیفی یا MDCT) خیلی سریع و دقیق کار می‌کنند. آنها می‌توانند از ضربان قلب عکس گرفته و کلسیم یا دیگر مسدودکننده‌ها را در عروق مشخص کنند.
چرا بیماران از سی تی اسکن با آشکارسازهای چند ردیفی استفاده می‌کنند؟
زمانی که آزمایشات و تست‌های دیگر مثل عکس برداری با استفاده از اشعه ایکس، الکتروکاردیوگرام (ECG)، اکوکاردیوگرام یا تست استرس قلب اطلاعات زیادی برای کمک به تشخیص بیماری به پزشک معالج شما نمی‌دهد وی از شما خواهد خواست عکسی با روش سی تی اسکن با آشکار ساز چند ردیفه (ام دی سی تی) بگیرید.
با کمک عکس گرفته شده با روش سی تی اسکن با آشکارسازهای چند ردیفه (ام دی سی تی) پزشک اطلاعات بیشتری در موارد زیر خواهد داشت:
• ساختار و ساختمان قلب و چگونگی پمپاژ خون توسط قلب
• بافت‌های فاسد ماهیچه قلب که در نتیجه حمله قلبی ایجاد شده است
• مایع جمع شده در پرده پریکاردیوم که سطح قلب را پوشانده است
• میزان تجمع پلاکت‌ها و تنگی عروق کورونری
• هر چیز غیر طبیعی در شاهرگ‌های خروجی از قلب
• احتمال خطر حمله قلبی
آیا با روش سی تی اسکن با آشکار سازهای چند ردیفه (ام دی سی تی) می‌توان به بیماری قلبی پی برد؟
وقتی که‌ام دی سی تی با ماده حاجب (ید) در زمان اسکن استفاده می‌شود، مسدود کننده‌های درون عروق مشخص می‌شود. این روش به بیمارانی که در قفسه سینه خود احساس درد دارند کمک می‌کند تا متوجه شوند آیا علت این درد، عدم گردش خون در ماهیچه قلب است یا انسداد عروق قلب (آنژین صدری).
اگر عروق قلب طبیعی باشد پزشک به دنبال دلایل غیر قلبی دیگر که باعث ایجاد درد در قفسه سینه می‌شود خواهد گشت. با ماده حاجب به وسیله‌ام دی سی تی می‌توان مشخص کرد که آیا گرافت بایپاس عروق کورونری باز است یا خیر و همچنین برای بررسی نقص قلبی فورکونژنیتال (بیماری مادرزادی قلب) و بررسی چگونگی کارکرد بطن‌ها به کار می‌رود.
بدون ماده حاجب ام دی سی تی برای ارزیابی مقدار کلسیم در عرورق قلب به کار می‌رود. با دانستن میزان کلسیم پزشک متوجه می‌شود که چه مقدار پلاکت در عروق شما وجود دارد که هنوز باعث بروز مشکل نشده است. با دانستن میزان کلسیم می‌توان احتمال خطر حمله قلبی را پیش بینی کرد. همچنین برای شما و پزشک مشخص می‌شود که برای کاهش ریسک باید چه اقداماتی انجام داد. این موضوع به خصوص اگر شما در دوره میانی ابتلا به بیماری باشید بسیار کمک کننده خواهد بود.
اسکن کلسیم عروق کورونری برای افراد عادی یا افرادی که احتمال خطر حمله قلبی در آنها وجود ندارد توصیه نمی‌شود. اگر شما به تازگی حمله قلبی، عمل جراحی بایپاس عروق کورونری یا استنت گذاری عروق کورونری داشته‌اید، اسکن کلسیم عروق کورونری اطلاعات بیشتری به شما نخواهد داد.
آیا من می‌توانم به جای آنژیوگرافی عروق کورونری از ام دی سی تی استفاده کنم؟
ام دی سی تی جایگزین آنژیوگرافی عروق کورونری (کاتتریزاسیون قلب) نیست. آنژیوگرافی عروق کورونری دقیق‌ترین روش برای نشان دادن مسدود کننده‌های عروق کورونری است. همچنین اطلاعات بسیار خوبی در مورد عملکرد قلب به شما می‌دهد.
خطرات احتمالی ناشی از انجام ام دی سی تی چیست؟
با انجام ام دی سی تی شما به طور خفیف در معرض اشعه ایکس قرارمی گیرید. متخصصان براین باورند که این مقدار از اشعه ایکس باعث ابتلا به سرطان نمی‌شود و کاملاً ایمن است. در دوران حاملگی نباید از این روش عکس برداری استفاده کرد. همچنین اگر احتمال خطر حمله قلبی برای شما وجود دارد حتی احتمالی ضعیف یا هر علامت دیگری که احتمال خطر مشکلات قلبی را افزایش دهد مثل درد قسه سینه نباید از این روش عکس برداری استفاده کنید.
برخی افراد به ماده جاجب که در این روش عکس برداری مورد استفاده قرار می‌گیرد آلرژی داشته باشند. در صورتی که به ید یا صدف آلرژی دارید به پزشک خود اطلاع دهید.
چگونه من باید برای انجام ام دی سی تی خود را آماده کنم؟
از پزشک خود بپرسید که آیا برای شما از ماده حاجب استفاده می‌کند یا خیر؟ اگر از ماده حاجب استفاده می‌کند باید برای 4 تا 6 ساعت قبل از عکس برداری چیزی نخورید. اگر از ماده حاجب استفاده نمی‌شود از حدود دو ساعت قبل از عکس برداری چیزی نخورید.
در خلال انجام ام دی سی تی چه اتفاقاتی می افتد؟
ام دی سی تی در بیمارستان یا درمانگاه‌های تخصصی توسط تکنسین مربوطه انجام می‌شود.
• در خلال عکس برداری شما روی تخت دراز می‌کشید که به اسکنر ام دی سی تی متصل است
• الکترودهایی به قفسه سینه شما وصل می‌شود تا ضربان قلب شما ارزیابی گردد. الکتروکاردیوگرام نیز برای کمک به تصویر برداری بهتر از طریق کامپیوتر متصل به سی تی اسکن مورد نیاز است.
• وقتی شما آماده شدید تخت به آرامی وارد دستگاه می‌شود. قوس اسکنر دراطراف شما قرار می‌گیرد اما بدن شما را لمس نمی‌کند. آزمایش بدون درد است.
• اگر ماده حاجب مرود استفاده قرار گیرد از طریق سیاهرگ وارد رگ دست می‌شود
• متصدی دستگاه، از طریق یک پنجره شما را با دقت در داخل دستگاه می‌بیند. شما می‌توانید با وی از طریق یک کانال دوطرفه صحبت کنید.
• تکنسین دستگاه از شما خواهد خواست که برای چند لحظه کوتاه نفس خود را حبس کنید.
• فرایند تصویر برداری‌ام دی سی تی حدود 5 تا 10 دقیقه به طول می‌انجامد
پس از انجام ام دی سی تی چه اتفاقی می افتد؟
• اغلب افراد می‌توانند بلافاصله به فعالیت‌های روزمره خود بپردازند
• پزشک شما یک گزارش کتبی از نتیجه تصویر برداری تهیه می‌کند. شما باید وقت ملاقاتی با پزشک خود برای صحبت در مورد نتایج و انجام اقدامات بعدی تنظیم کنید
مراحل مهم دیگر عبارتند از:
• اگر شما چاق هستید و اضافه وزن دارید باید هدف اولیه کاهش وزن 2.5 تا 5 کیلویی را برای خود تنظیم کنید. اگر شما باید مقدار بیشتری وزن کم کنید توصیه می‌شود که هفته‌ای 0.5 کیلوگرم تا 1 کیلوگرم کاهش وزن را در برنامه خود قرار دهید تا به وزن سالم برسید
وب سایت مدیریت وزن
• فعالیت فیزیکی داشته باشید. راه بروید، دوچرخه سواری کنید یا هر فعالیت ورزشی ملایم دیگر. شما باید 30 دقیقه در روز و پنج روز در هفته فعالیت فیزیکی داشته باشید.
وب سایت فعالیت‌های فیزیکی ما را ببینید
• اگر شما سیگار می‌کشید، آن را ترک کرده و از قرار گرفتن در معرض دود سیگار هم اجتناب کنید (وب سایت ترک سیگار ما را ببینید)
• اگر الکل مصرف می‌کنید و زن هستید نباید بیش از یک بار در روز و اگر مرد هستید نباید بیش از دو بار در روز آن را مصرف کنید
