واریس پا: علت به وجود آمدن رگ های واریسی پا و درمان آن

20 ساله باشید یا پنجاه ساله، فرقی نمی کند چون ممکن است به واریس پا دچار شوید. با اینکه سن یک عامل تاثیرگذار در این زمینه است، اما مشکلات دیگری هم به واریس منجر می شوند. خوشبختانه روشهای تهاجمی و کم تهاجم مختلفی برای درمان رگهای واریسی پا وجود دارد.

رگهای واریسی پا یعنی چه؟

اگرچه بروز رگهای واریسی (عروق متورم و پیچیده در زیر پوست) در همه جا ممکن است اما در پاها بیشتر شایع هستند. برای کمک به جریان بازگشتی خون از پاها، رگهای سالم پا دریچه های یکطرفه ای دارند. وقتی دریچه های کوچک رگها آسیب ببینند یا عملکردشان متوقف شود، واریس رگها رخ می دهد. تجمع خون در رگها و کشیدگی دیواره رگها در نتیجه واریس رگها ایجاد می‌شود. خون جمع شده به رگهای فرعی کوچتر سرازیر شده و باعث بروز رگهای عنکبوتی می‌شود.

عامل بروز رگهای واریسی پا چیست؟

حالا که درک بهتری از چیستی رگهای واریسی دارید، بیایید نگاهی به مهمترین عوامل موثر در ایجاد واریس بیاندازیم:

جنسیت

زنان بیش از مردان در معرض ابتلا به واریس رگها قرار دارند و به نظر می رسد که هورمونهای زنانه، عامل موثر در این موضوع باشد.

بارداری

رشد جنین در رحم، فشار زیادی را بر پایین شکم وارد کرده و باعث تجمع خون در پاها می‌شود و به همین دلیل است که بارداری منجر به ایجاد رگهای واریسی می‌شود. خبر خوب آنست که رگهای واریسی ایجاد شده در دوره بارداری با کاهش فشار ایجاد شده، یعنی بعد از زایمان از بین خواهند رفت.

قرصهای ضدبارداری

مصرف داروهای حاوی هورمونهای زنانه مانند قرصهای ضدبارداری و قرصهای هورمونی استفاده شده در درمان نشانه های یائسگی به افزایش احتمال ایجاد رگهای واریسی منجر می‌شود.

وراثت

اگرچه هنوز کاملا مشخص نیست، اما احتمال ابتلا به واریس در صورتیکه یکی از اعصای خانواده به واریس مبتلا بوده باشد، بیشتر خواهد بود.

وزن

اضافه وزن با افزایش فشار وارد بر رگها (دیواره رگها و دریچه های آنها) یک فاکتور خطرزا در ایجاد رگهای واریسی است و کاهش وزن به کاهش اثر این عامل کمک می‌کند.

افزایش سن

سن رگها با افزایش سن بدن، بالا می رود و دیواره و دریچه رگها نیز ضعیف شده و امکان بروز واریس بالاتر می رود. این خطر در سنین بالاتر از 40 سال، بیشتر خواهد بود ولی باید بدانید که سن تنها عامل موثر در ایجاد واریس نیست.

کارهای پشت میزی

مشاغلی که فرد را ملزم به نشستن یا ایستادن طولانی مدت می‌کند، فشار وارد بر پاها را افزایش داده و احتمال ایجاد رگهای واریسی را بالا می برد.

سابقه تشکیل لخته خونی

احتمال ایجاد رگهای واریسی در صورتی که سابقه تشکیل لخته خونی یا ترومبوز عمقی وریدی را داشته باشید، بالاتر خواهد رفت، چرا که لخته خونی می تواند به دریچه یا دیواره رگها آسیب بزند.

رگهای آسیب دیده

اگر به رگهایتان آسیب رسیده باشد ممکن است دیگر توان قبل را نداشته باشند؛ بزرگ و برجسته شوند و تبدیل به واریس شوند.

نشانه های رگهای واریسی

 واریس در کنار ظاهر نامطلوبی که به پا می دهد، با درد و احساس خستگی در پاها همراه می‌شود. با اینحال خیلی از افراد حتی کسانی که رگهایشان خیلی بزرگ شده، دردی حس نمی کنند.خارش در قسمت پایینی پا و قوزک، بخصوص وقتی که پاها بعد از پوشیدن جوراب یا جوراب واریس گرم باشد، محتمل است. خاراندن پوست در مواردی به ایجاد خراش، قرمزی و یا جوش می‌شود که به غلط به خشکی پوست نسبت داده می‌شود. معمولا درد دوره تشکیل رگهای واریسی از زمانی که رگها گشاد شده باشند، بیشتر خواهد بود.

خطرات رگهای واریسی پا

رگ‌های واریسی در اکثر مواقع چیز نگران کننده ای نیستند و اگرچه ممکن است که مشکلات خطرناکی رخ دهد، اما احتمال آن بسیار کم است. افراد مبتلا به واریس بیشتر در معرض تشکیل لخته خونی هستند. باید پزشکتان را در جریان ابتلا به واریس قرار دهید. تنها درصد کمی از افراد مبتلا به رگهای واریسی با مشکلاتی مثل درماتیت (التهاب پوستی)، ترومبوز رگهای سطحی پوست، التهاب عروق (فلبیت) یا خونریزی مواجه می شوند. افراد مبتلا به واریس همچنین در معرض ابتلا به نارسایی وریدی مزمن نیز قرار دارند.فلبیت ممکن است همزمان با واریس یا در اثر یک آسیب دیدگی رخ دهد و اگرچه مشکل دردناکی است اما به ندرت همزمان با واریس رخ می دهد. درماتیت معمولا در قسمت درونی پا و بالای قوزک منجر به قرمزی، پوسته پوسته شدن، جوش هایی که می خارند یا نقاط قهوه ای روی پوست می‌شود. خاراندن یا یک بریدگی جزئی در اثر تراشیدن موی پا ممکن است به خونریزی یا زخم دردناکی منجر شود که بهبود نمی یابد.

روش های درمان رگهای واریسی پاها

اگرچه رگهای واریسی را می توان با تزریق و جراحی ترمیم کرد، اما اختلال عامل ایجاد واریس را نمی توان درمان کرد. بنابراین درمان واریس بر نشانه ها و بهبود ظاهر و پیشگیری از مشکلات متمرکز است. بالاتر قرار دادن پاها، دراز کشیدن یا استفاده از چهارپایه در زمان نشستن باعث کاهش نشانه های رگهای واریسی می‌شود اما از شکل گیری رگهای واریسی جلوگیری نمی کند. معمولا رگهای واریسی ایجاد شده در طول بارداری در بازه دو تا سه هفته ای بعد از زایمان از بین می روند؛ در این مدت نباید آنها را درمان کرد. از روشهای درمان واریس عبارتند از:

اسکلروتراپی

اسکلروتراپی با بستن رگها باعث می‌شود تا این رگها در مسیر جریان خون قرار نگیرند. محلولی مثل سدیم تترادسیل سولفات، برای تخریب دیواره رگها و تشکیل لخته خونی به داخل ورید تزریق می‌شود. در واقع این فرایند باعث ایجاد یک ترومبوز وریدی سطحی بی زیان می‌شود. بهبود لخته خونی منجر به شکل گیری بافت زخم و انسداد رگ می‌شود. با اینحال ممکن است که لخته خونی به جای تبدیل شدن به بافت زخم، حل شده و رگهای واریسی مجددا باز شوند؛ از سوی دیگر امکان بروز واریس رگهای جدید نیز وجود دارد.روشهای فعلی اسکلروتراپی از پانسمان های بخصوصی برای فشردن قطر رگ به منظور کاهش اندازه لخته خونی استفاده می کند. احتمال تبدیل لخته خونی کوچک به بافت زخم بیشتر است. مزیت دیگر این روش آنست که با فشردن محل، درد ناشی از تخریب رگ نیز تقریبا از بین می رود.

اگرچه اسکلروتراپی از جراحی طولانی تر است، اما مزایایی هم دارد:

• استفاده از بی حسی ضروری نیست
• رگهای واریسی جدید را بلافاصله بعد از تشکیل می توان درمان کرد
• افراد بین جلسات درمان می توانند به کارهایشان برسند

لیزردرمانی

پزشک در فرایند ابلیشن حرارتی درون وریدی که یک فرایند کم تهاجم است از کاتتر (یک لوله نازک و بلند) و لیزر برای بستن رگ آسیب دیده استفاده می‌کند. این روش درمانی از اشعه شدید، پیوسته و بسیار متمرکزی در بستن و تخریب بافت بهره می برد. لیزردرمانی بعضا برای افرادی استفاده می‌شود که به دنبال بهبود ظاهری رگهای واریسی هستند.

ابلیشن رگهای واریسی با رادیوفرکوئنسی یا درمان رگهای واریسی با RF

درمان رگهای واریسی با RF به معنای ایجاد گرما در دیواره های رگهای واریسی با استفاده از انرژی رادیوفرکوئنسی است. برش کوچکی در بالا یا پایین زانو برای ایجاد دسترسی به رگ ایجاد می‌شود و یک لوله نازک به نام کاتتر با استفاده از هدایت تصویر اولتراسوند وارد رگ می‌شود. انرژی رادیوفرکوئنسی از طریق کاتتر به رگ اعمال می‌شود و تا زمانی که دیواره رگ تخریب شود، این گرمایش ادامه پیدا می‌کند تا رگ بسته شود. وقتی رگ بسته شد، جریان خون وارد رگهای سالم جدیدی می‌شود.

جراحی (بستن رگ)

جراحی را دیگر نمی توان یک روش پرکاربرد در درمان رگهای واریسی دانست. هدف جراحی، حذف حداکثری رگهای واریسی است، بااینحال جراحان سعی بر حفظ رگ صافنی دارند. این رگ، طولانی ترین رگ سطحی بدن است که از قوزک تا کشاله ران کشیده شده است و در آنجا به سیاهرگ رانی (سیاهرگ عمقی اصلی پا) متصل می‌شود. دلیل تلاش جراح برای حفظ این رگ، امکان استفاده از آن در جراحی بایپس هر عضو اصلی بدن است که با گرفتگی عروق مواجه شده باشد. اگر نیاز باشد که رگ صافن از بین برود، فرایند بستن رگ واریسی انجام می‌شود. جراح در این فرایند، دو برش، یکی در کشاله ران و یکی در قوزک پا می زند و رگ را در هر دو سمت باز می‌کند. یک سیم منعطف وارد رگ شده و رگ را بیرون می کشد.جراح برای از بین بردن رگ واریسی، برشهایی در این ناحیه می زند. با توجه به نقش کمرنگ تر رگهای سطحی در مقایسه با رگهای عمیق در جریان خون و اگر عملکرد نرمال رگهای عمیق برقرار باشد، معمولا از بین بردن رگهای سطحی خللی در جریان خون ایجاد نمی کند. از بین بردن رگهای واریسی معمولا کمی طول می کشد و به همین خاطر ماده بیهوشی عمومی به بیمار تزریق می‌شود. این فرایند باعث کاهش نشانه ها و پیشگیری از بروز مشکلات می‌شود، اما ممکن است جای زخم باقی بماند. هرچه فرایند کامل تری را برای از بین بردن رگهای واریسی طی کرده باشید، احتمالا مدت زمان بیشتری طول خواهد کشید تا مجددا به واریس دچار شوید. با اینحال از بین بردن رگهای واریسی به معنای از بین رفتن امکان بروز مجدد آنها نیست.

مشکلات و عوارض جانبی این روش درمان

نیمی از کسانی که جراحی بستن رگها را انجام می دهند، در بازه پنج ساله بعد از عمل مجددا به رگهای واریسی مبتلا می‌شوند و احتمال بازگشت واریس در اسکلروتراپی هم وجود دارد.

عوارض جانبی احتمالی این روشهای درمانی عبارتند از:

• جای زخم
• سوختگی پوست
• عفونت
• آسیب عصبی
• ترومبوز عمقی وریدی (تشکیل یک لخته خون در رگهای عمیق بدن)

عوارض جانبی احتمالی اسکلروتراپی عبارتند از:

• قرمزی و کبودی برای چند روز اول بعد از تزریق
• نقاط قهوه ای (تا چند ماه) روی پوست در محل ورود میله کاتتر
• ایجاد برآمدگی و توده سفت (تا چند ماه).

در اسکلروتراپی امکان تشکیل رگهای واریسی جدید وجود دارد و ممکن است به چند جلسه نیاز باشد.

پیشگیری از واریس رگهای پا

  شاید نتوانید که واریس را درمان کنید اما راههایی برای کاهش احتمال بروز آن وجود دارد. اگر به رگهای واریسی کوچک مبتلا هستید باید گامهای زیر را برای پیشگیری از بدتر شدن آنها بردارید:

• هرروز ورزش کنید: این به گردش جریان خون و جلوگیری از تجمع خون در رگها کمک می‌کند.
• وزنتان را کنترل کنید: اضافه وزن باعث وارد شدن فشار اضافی بر رگهایتان خواهد شد.
• نمک را قطع کنید: مصرف نمک زیاد باعث بالا رفتن فشار خون و افزایش حبس مایعات در بدن می‌شود.
• پوشیدن لباس تنگ و پاشنه بلند را کنار بگذارید: این دو مورد باعث محدود کردن جریان خون و ساده تر کردن تجمع خون در رگهای ضعیف تر می‌شود.
• پاهایتان را بالاتر از قلبتان بگذارید: اگر چند بار در روز این کار بکنید، به کاهش حبس مایعات و تجمع خون در پاها کمک می کنید.
• از نشستن و ایستان طولانی مدت پرهیز کنید: چند دقیقه در هر ساعت را به حرکت کردن و بالاتر قرار دادن پاهایتان اختصاص دهید.
• سیگار را ترک کنید: نیکوتین باعث باریک شدن رگها و کاهش جریان خون می‌شود. سیگار باعث تضعیف دیواره های رگها، بالا رفتن فشار خون و افزایش احتمال تشکیل لخته خونی می‌شود.
• جوراب واریس بپوشید: جوراب واریس برای فشردن پا به منظور بهبود جریان خون طراحی شده اند. جوراب واریس معمولا در اطراف قوزک پا تنگ تر است و هرچه بالاتر می رود، آزادتر می‌شود. این حرکت به فرایند بازگشت جریان خون به قلب کمک می‌کند.

سوالات متداول

کی باید نگران واریس رگها باشیم؟

اگر در ابتلا به رگهای واریسی با نشانه های زیر مواجه بودید باید با پزشکتان تماس بگیرید: درد و تورم شدید و پیوسته در پاها. سنگینی و احساس درد در پاها در شب یا بعد از فعالیت های فیزیکی.

چه چیزی باعث بدتر شدن رگهای واریسی می‌شود؟

فقط سبک زندگی فرد؛ انتخاب حالت نشسته و ایستاده طولانی مدت، تنها به معنای بدتر کردن شرایط و اعمال فشار بیشتر بر رگها است. اگر شغلتان ایجاب می‌کند که زمان زیادی را نشسته یا ایستاده باشید، احتمال بروز رگهای واریسی در شما بالاتر است.

عوارض جانبی واریس رگهای پا چیست؟

اگرچه رگهای واریسی به ندرت منجر به بروز مشکلی می‌شوند، اما بعضی از آنها عبارتند از:

• زخم: زخم های درناکی بر روی پوست در نزدیکی رگهای واریسی، بخصوص در قوزک پا
• ایجاد لخته خونی: گاهی رگهای عمیق پا بزرگ می شوند و تورم و درد پا را ایجاد می کنند.
• خونریزی: بعضا رگهای نزدیک به پوست پاره می‌شوند

آیا ماساژ رگهای واریسی خوب است؟

ماساژدرمانی برای بیماران مبتلا به مراحل پیشرفته بیماری عروقی که رگهای برجسته و بزرگ، زخم و تغییر رنگ وجود داشته باشد، توصیه نمی شود. ماساژ دادن این ناحیه باعث می‌شود تا رگهای ضعیف شده در اثر بیماری، پاره شده و مشکل بدتر شود.

آیا پیاده روی برای رگهای واریسی خوب است؟

اگرچه ورزش باعث درمان واریس نمی شود اما نشانه ها را بهبود داده و احتمال گسترش آن را کاهش می دهد. پیاده روی، دوچرخه سواری و شنا از تمرینات عالی برای مفاصل است و به گردش خون در رگهای واریسی کمک می‌کند.

آیا ممکن است یک رگ واریسی پاره شود؟

در صورتی که رگهای واریسی درمان نشوند، اندازه آنها بزرگتر می شوند، دیواره رگها در این فرایند نازک و نازک تر شده و کوچکترین ضربه ای منجر به پاره شدن آن می‌شود. با توجه به اندازه رگ واریسی، بیمار حتی ممکن است با خونریزی زیادی مواجه شود.