کلسترول یک ماده چربی است که به وسیله خون به نقاط مختلف بدن حمل می‌شود. بدن به طور طبیعی مقداری کلسترول تولید می‌کند و همچنین مقداری کلسترول هم از مواد غذایی وارد بدن می‌شود.افزایش کلسترول خون احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد بنابراین کنترل و مدیریت سطح کلسترول خون از اهمیت فراوانی برخوردار است.
انواع کلسترول در خون
دو نوع مختلف کلسترول در خون وجود دارد
- لیپوپروتئین پر چگالی (کلسترول HDL) که به آن “کلسترول خوب” هم گفته می‌شود زیرا از تجمع کلسترول در عروق جلوگیری می‌کند
- لیپوپروتئین کم چگالی (کلسترول LDL) که به آن “کلسترول بد” هم گفته می‌شود زیرامنبع مهمی از کلسترول بوده که در عروق جمع شده و باعث انسداد آنها می‌شود.شما در جواب آزمایش خون آنها را به صورت HDL-C و LDL-C می‌توانید ببینید.کلسترول تام خون از خواندن کلسترول خوب و کلسترول بد خون شناخته می‌شود.تری گلیسیرید نیز یکی دیگر از انواع چربی در خون است که می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش دهد.وقتی که مقدار کلسترول در خون افزایش یابد در دیواره رگ‌ها رسوب خواهد کرد (پلاکت)به مرور زمان این تجمع و رسوب باعث سخت شدن رگ‌ها شده و عروق تنگ می‌شوند. با تنگ شدن عروق جریان خون به سمت قلب کند یا مسدود می‌شود و شما از درد قسه سینه یا حمله قلبی آسیب خواهید دید.
چگونه افزایش کلسترول باعث بیماری‌های قلبی می‌شود؟
وقتی که کلسترل خون افزایش می‌یابد، کلسترول در دیواره عروق رسوب کرده و باعث حالتی می‌شود که به آن تصلب شرایین گفته می‌شود و نوعی بیماری قلبی محسوب می‌شود. عروق شروع به تنگ‌تر شدن کرده و جریان خون به سمت ماهیچه قلب کند یا مسدود می‌شود. خون، اکسیژن را به سمت قلب حمل کرده و اگر اکسیژن کافی به قلب نرسد شما از درد قفسه سینه رنج خواهید برد. اگر خون به دلیل انسداد عروق نتواند اکسیژن را به قلب برساند و به کلی اکسیژن به قلب نرسد حمله قلبی اتفاق می افتد.
علل بالا رفتن کلسترول خون
بسیاری از انتخاب‌هایی که در سبک زندگی خود داریم بر سطح کلسترول خون تأثیر می‌گذارد. شما می‌توانید بر برخی موارد کنترل داشته باشید که عبارتند از
رژیم غذایی: خوردن غذاهایی که دارای چربی اشباع یا چربی ترانس هستند باعث افزایش سطح کلسترول خون می‌شوند. کلسترول موجود در غذاها هم تاثیری جزئی در افزایش کلسترول خون دارد. کاهش مقدار چربی‌های ترانس یا چربی‌های اشباع و کلسترول در برنامه غذایی می‌تواند باعث کاهش سطح کلسترول خون شود. تری گلسیرید هم به دلیل مصرف غذاهای پرچرب و کیلوژول یا انرژی زیاد افزایش می‌یابد.
وزن: چاقی یکی از عوامل ابتلا به بیماری‌های قلبی است. چاقی همچنین باعث افزایش کلسترول خون می‌شود. کاهش وزن به کاهش کلسترول بد خون، کلسترول تام و تری گلیسیرید خون می‌انجامد و همچنین باعث بالا رفتن کلسترول خوب خون می‌شود.
فعالیت‌های فیزیکی: نداشتن فعالیت‌های فیزیکی باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی می‌شود. تمرینات ورزشی منظم به کاهش کلسترول بد خون و افزایش کلسترول خوب خون کمک می‌کند. درمورد افزایش فعالیت‌های فیزیکی بیشتر مطالعه کنید.
استعمال دخانیات: مصرف تنباکو باعث افزایش‌تری گلیسیرید خون می‌شود.برخی از موارد و علل نیز وجود دارد که باعث افزایش کلسترول خون می‌شود و شما نمی‌توانید کاری برای جبران آنها انجام دهید .
سن و جنسیت: با افزایش سن کلسترول خون هم افزایش می‌یابد. قبل از یائسگی زنان کلسترول کمتری نسبت به مردان در سن مشابه خود دارند در حالی که پس از یائسگی سطح کلسترول بد زنان افزایش می‌یابد.
سابقه فامیلی: افزایش کلسترول خون می‌تواند به علت سوابق فامیلی باشد. ژن‌های شما تعیین کننده میزان تولید کلسترول خون در بدن است. برای مثال هایپرکلسترولمی فامیلی یک بیماری ارثی است که در آن بدن نمی‌تواند کلسترول اضافی را از خون دفع کند. اگر فکر می‌کنید ممکن است به بیماری هایپرکلسترولمی فامیلی مبتلا شوید با پزشک خود صحبت کنید.
علائم کلسترول خون بالا
ممکن است کلسترول خون شما بالا باشد ولی احساس خوبی داشته باشید بنابراین بسیار مهم است که به طورمنظم و مرتب کلسترول خون خودرا چک کنید.
تشخیص بالا بودن کلسترول خون
بهترین روش برای مشخص کردن میزان کلسترول خون بررسی و آزمایش آن توسط پزشک است که به وسیله آزمایش خون انجام می‌شود.عموماً ما به کاهش کلسترول بد خون و تری گلیسیرید خون و افزایش کلسترول خوب خون کمک می‌کنیم. بهتر است که شما با پزشکتان در مورد سطح مناسب کلسترول خون برای خودتان صحبت کنید. آنها راهنمایی‌های لازم را در مورد سطح مناسب کلسترول برای شما ارائه خواهند داد.
دستیابی به سطح سالم کلسترول خون
از رژیم غذایی متعادل پیروی کنید
مصرف مقادیر زیاد میوه، سبزی و غلات کامل بهتر از مصرف غذاهای با چربی‌های اشباع و چربی‌های ترانس است. شما می‌توانید چربی‌های اشباع را با چربی‌های غیر اشباع نظیر روغن زیتون، روغن کلزا یا روغن آفتابگردان جایگزین کنید.غذاهایی که دارای فیبر قابل حل زیادی است نظیر جو دو سر، حبوبات، عدس، آجیل، میوه و سبزیجات را انتخاب کنید. فیبرهای قابل حل می‌تواند سطح کلسترول را کاهش دهد.
تمرینات ورزشی منظم انجام دهید
فعالیت‌های منظم فیزیکی می‌تواند باعث افزایش کلسترول خوب خون می‌شود. انجام تمرینات ورزشی و فعالیت‌های فیزیکی منظم بهترین راه برای سالم نگه داشتن قلب است.
ترک سیگار
ترک سیگار و دخانیات به کاهش سطح کلسترول کمک کرده و سلامت قلب را افزایش می‌دهد
آیا لازم است که من دارو مصرف کنم؟
مصرف یا عدم مصرف داروهای کاهنده سطح کلسترول خون به میزان احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی بستگی دارد.
داروهای کاهنده کلسترول خون نظیر استاتین برای افرادی که استعداد بیشتری برای ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی دارند تجویز می‌شود.
آیا مصرف غذاهای غنی شده با استرول به کاهش کلسترول خون کمک می‌کند؟
اگر چه میزان تأثیر بین افراد متفاوت است ولی مدارک علمی نشان می‌دهد که در صورتیکه در رژیم غذایی روزانه به طور منظم دو گرم استرول گیاهی و استانول مصرف شود می‌تواند تا 10 الی 15 درصد به کاهش کلسترول بد خون کمک کنداما درحالی که انتظار می‌رود این امر منجر به کاهش حملات قلبی شود هیچ آزمایش بالینی برای اثبات صحت آن انجام نشده است. استرول و استرانول به برخی غذاهای خاص نظیر مارگارین، پنیر و ماست اضافه می‌شود
آیا مصرف زیاد تخم مرغ باعث افزایش کلسترول خون می‌شود؟
برای بسیاری از مردم میزان مصرف روغن‌های اشباع در برنامه غذایی روزانه نسبت به غذاهایی که کلسترول دارند مانند تخم مرغ، جگر و قلوه تأثیر بیشتری بر سطح کلسترول دارد. در صورتی که پزشک یا متخصص تغذیه، شما رامنع نکرده است، اگر دوست دارید می‌توانید مصرف تخم مرغ را به عنوان بخشی از برنامه غذایی متعادل خود استفاده کنید.
مهار کلسترول بالای خون
در سال 1989، ما در یک برنامه وسیعی شرکت کردیم که در آن مشخص می‌شد که آیا استاتین می‌تواند در افراد با کلسترول خون بالا باعث کاهش بیماری‌های قلبی شود یا خیر. نتیجه این شد که بروز اولین حمله قلبی در افرادی که از این دارو استفاده کرده بودند تا یک سوم کاهش یافت
