ضربان قلب به وسیله پالسهای الکتریکی ایجاد شده از ماهیچه قلب به وجود میآید. این سیگنالهای الکتریکی از طریق گره سینوسی (SA) که در قسمت بالای سمت راست قلب (دهلیز راست) قرار دارد، ایجاد و ارسال میشود. به گره سینوسی “ضربان ساز طبیعی” هم گفته میشود.
وقتی که پالسهای الکتریکی از ضربانساز طبیعی قلب ارسال میشود، حفرههای بالایی قلب (دهلیزها) منقبض میشوند و سیگنالها از گره دهلیزی (AV) عبور میکنند. گره دهلیزی سیگنال را بررسی کرده و از طریق رشتههای عضلانی حفرههای پایینی (بطنها) آن را ارسال میکند که در این حالت بطن منقبض میشود.
گره سینوسی سیگنال را با نرخ ثابت ارسال میکند اما قلب آن را متناسب با نیازش و بر اساس میزان فعالیت فیزیکی، استرس یا عوامل هورمونی تغییر میدهد. بعضی مواقع گره سینوسی کار نمیکند و باعث میشود که ضربان قلب یا بسیار تند شود یا بسیار کند و یا نامنظم. در این موارد گذرگاه الکتریکی قلب بسته و باعث ریتم نامنظم ضربان قلب میشود.
ضربان ساز یا پِیس میکر مصنوعی چیست؟
ضربان ساز یا پِیس میکر وسیلهای کوچک است که با باطری کار میکند. باطری قلب یا پِیس میکر به تنظیم ریتم ضربان قلب کمک میکند. پِیس میکر در زمانی که ضربان قلب با نرخی تند، کند و نامنظم میزند و یا سیستم الکتریکی قلب کار نمیکند، به کار برده میشود.
باطری قلب میتواند هم در حفرههای بالایی قلب (دهلیز) و هم در حفرههای پایینی آن (بطن) ضربان ایجاد کند، همچنین ممکن است برای هر دو حالت به منظور توقف سیگنالهای تحریک یا توقف ارسال سیگنالهای اضافی به کار برده شود.
باطری قلب (پِیس میکر) به اندازه یک قوطی کبریت است و از دو قسمت ساخته شده است:
- یک مولد و ایجاد کننده نبض که شامل باطری و مدارات مختلف الکتریکی است.
- سیمها که به آنها فیش یا لید گفته میشود و به دیواره قلب متصل میشود. متناسب با نیاز بیمار پِیس میکرها ممکن است یک یا دو لید داشته باشند.
پِیس میکر یا ضربان ساز در نزدیکی ترقوه کار گذاشته میشود. اگر فقط یک لید مورد نیاز باشد آن را به داخل حفره پایینی سمت راست قلب (بطن راست) وصل میکنند. اگر دو لید مورد نیاز باشد لید دیگر آن به حفره بالایی سمت راست قلب (دهلیز راست) وصل میشود. طرف دیگر لید ها هم به پِیس میکر متصل است.
اغلب جراحیهای کاشت پِیس میکر با استفاده از بیهوشی موضعی انجام میشود. این بدان معناست که بیمار در زمان عمل هوشیار است و فقط در قسمتی که در حال جراحی است چیزی احساس نمیکند. عمل جراحی کاشت پِیس میکر معمولاً بین یک تا دو ساعت طول میکشد.
زمانی که باطری قلب کاشته میشود لیدها سیگنال را به عقب و به سمت قلب ارسال میکنند. مولد نبض سیگنالها را میخواند و باطری ضربان الکتریکی را به قلب ارسال کرده و به آن در تولید ضربان کمک میکند.
اغلب پِیس میکرها میتوانند ریتم قلب را تشخیص داده و در زمانی که ضربان قلب از حد معینی بالاتر رفت، به صورت اتوماتیک خاموش شوند. آنها در زمانی که ضربان قلب آهسته شود به صورت خودکار روشن میشوند. به این نوع از پِیس میکر ها “پِیس میکر متناسب با تقاضا” گفته میشود.
چرا من به پِیس میکر نیاز دارم؟
- ضربان قلب شما خیلی کند یا خیلی تند است.
- ضربان قلب شما نامنظم است.
- گذرگاه الکتریکی قلب شما بسته است و کار نمیکند.
مزایا
با تنظیم ریتم ضربان قلب به کمک باطری قلب (پِیس میکر) غالباً علائم برادی کاردیا (کاهش ضربان قلب) از بین میرود. این بدان معناست که افراد غالباً انرژی بیشتر و تنگی نفس کمتری دارند. به هر حال استفاده از باطری قلب (پِیس میکر) یک درمان محسوب نمیشود. پِیس میکر یا ضربان ساز نمیتواند از بیماریهای قلبی پیشگیری یا از حمله قلبی جلوگیری کند.
خطرات احتمالی
خطرات احتمالی کاشت پِیس میکر یا باتری قلب عبارتند از: عفونت در محل عمل جراحی یا حساسیت به مواد پیس میکر، قصور در درمان در زمانی که درمان باید انجام شود یا درمان اضافی در زمانی که نیازی به درمان نیست.
پس از کاشت و استفاده از سیستم پِیس میکر بیمار نباید در مکانهای که دارای میدان مغناطیسی یا الکترومغناطیسی هستند قرار بگیرد همچنین نباید نزدیک وسایلی که با گاز یا برق کار میکنند شود و در مورد تجهیزاتی که اجازه تماس با آنها دارد باید با دقت عمل کند. موارد فوق برخی از خطرات احتمالی استفاده از پِیس میکر میباشد، ولی همه خطرات فقط اینها نیستند.
چند وقت یکبار باید پِیس میکر چک و بررسی شود؟
پس از کاشت باطری قلب (پِیس میکر) شما باید به طور منظم مورد معاینههای عمومی قرار گرفته و چک آپ شوید. پِیس میکرها به صورت تلفنی هم میتوانند چک شوند که به آن نظارت از راه دور یا “نظارت ترانس تلفنی” گفته میشود. البته حتی با نظارت تلفنی و از راه دور شما حتماً باید نزد دکتر رفته و معاینات لازم و چک آپ را انجام دهید.
باطری قلب (پِیس میکر) به وسیله ابزاری به نام پروگرامر چک میشود. وقتی پروگرامر روی باطری قلب (پِیس میکر) قرار گرفته میشود اطلاعات مربوط به نحوه کارکرد پِیس میکر گرفته میشود. همچنین پروگرامر میتواند برای تغییر عملکرد پِیس میکر مورد استفاده قرار گیرد.
باطری پِیس میکر (ضربان ساز) معمولاً هفت تا هشت سال کار میکند. وقتی که عمر باطری تمام میشود یک باطری قلب (پِیس میکر) دیگر کاشته میشود. عمل جراحی برای تعویض باتری قلب (پِیس میکر) قدیمی و جایگزینی آن با یک پِیس میکر جدید به بیهوشی موضعی نیاز دارد. غالباً لیدهای پِیس میکر نیاز به تعویض ندارد.
آیا تجهیزات الکتریکی روی پِیس میکر تأثیر میگذارد؟
اگر شما از باطری قلب (پِیس میکر) استفاده میکنید باید در مورد تجهیزاتی که اطراف شما است و ممکن است باعث ایجاد تداخل در کارکرد آن شود، آگاهانه رفتار کنید.
در زیر لسیت برخی تجهیزاتی که روی عملکرد پِیس میکر (باتری قلب) تأثیر ندارد و باعث آسیب به آن نمیشود، آورده شده است. اغلب افراد نباید نگرانی در مورد نزدیک شدن به این وسایل یا استفاده از آنها نداشته باشند.
- رادیوهای شهری
- دریلهای الکتریکی
- تشک برقی
- ماشینهای اصلاح
- رادیوهای آماتوری
- بخاری برقی
- فلزیاب
- اجاقهای مایکرو ویو
- فرستندههای تلویزیونی
- کنترل تلویزیون
- تجهیزات عکس برداری به وسیله اشعه ایکس
- تجهیزات امنیتی فرودگاهها
در زیر نیز لیست برخی تجهیزات که در عملکرد پِیس میکر (باتری قلب) ایجاد اختلال میکند، آورده شده است. پِیس میکر در کنار این تجهیزات به درستی کار نمیکند.
- تجهیزات مولد برق
- تجهیزات جوشکاری
- برخی تجهیزات مورد استفاده در دندان پزشکیها
- تجهیزات ام – آر – آی
- تجهیزات پرتو درمانی برای درمان سرطان
- تجهیزات سنگین و موتورهایی که داری مگنت قوی هستند
آیا با وجود پِیس میکر میتوان از تلفن همراه استفاده کرد؟
تلفنهای همراهی که کمتر از سه وات است مشکلی در عملکرد باطری قلب (پِیس میکر) ایجاد نمیکند. اما برای اطمینان بیشتر بهتر است تلفن همراه را حداقل در فاصله شش اینچی (پانزده سانتی متری) از خود نگه دارید. وقتی که با تلفن همراه صحبت میکنید آن را در سمتی از بدن بگیرید که پِیس میکر در آن سمت نیست. تلفن همراه را در جیب سینه حمل نکنید، چون فاصله آن از باتری قلب (پِیس میکر) کمتر از شش اینچ است.
تلفنهای همراه جدید برای بیشتر در دسترس بودن از فرکانس بالاتر استفاده میکنند.
بر اساس نظر AHA، برخی از تلفنهای همراه که با استفاده از فرکانسهای جدید کار میکنند ممکن است در عملکرد پِیس میکرها تداخل ایجاد کنند. مطالعات بیشتری باید انجام شود تا بتوان قاطعانه راجع به تداخل و تأثیر فرکانس تلفنهای همراه جدید با پِیس میکر نظر داد.