عارضه واریس زمانی ایجاد می‌شود که سیاهرگ‌های بدن شخص ورم کرده و بزرگ می‌شوند. در حدود 20 درصد از بزرگسالان در طول زندگی خود دچار این عارضه می‌شوند. در برخی از افراد، واریس می‌تواند سبب درد و ناراحتی شود. روش‌های درمانی مختلفی مانند اسکلروتراپی، لیزردرمانی و جراحی برای رفع این عارضه استفاده می‌شوند ولی امکان دارد اشخاص از درمان خانگی واریس برای بهبود علائم استفاده کنند. برخی از روش‌های درمانی خانگی می‌توانند به کاهش علائم و درد ناشی از واریس کمک کنند. در بین جامعه پزشکان در ارتباط با رفع واریس با طب سنتی یا روش‌های خانگی تردیدهایی وجود دارد.
در این مقاله، طب سنتی برای درمان واریس و دیگر روش‌های درمان خانگی واریس و معایب آنها شرح داده می‌شوند. جهت درمان واریس و به منظور کاهش عوارض درمان بایستی به پزشک با تجربه مراجعه شود.
استفاده از روغن برای درمان واریس
اسانس‌های روغنی از گیاهانی شامل گل‌ها و درختان به دست می‌آیند. این روغن‌ها برای روش‌های درمانی جایگزین استفاده می‌شوند. میزان مصرف و روش استفاده از این روغن‌ها به طور دقیق مشخص نمی‌باشد؛ در نتیجه شخص بایستی پیش از استفاده از روغن برای درمان واریس با پزشک مشورت کند. اسانس‌های روغنی دارای تاثیر موقت در بهبود واریس هستند.
برخی از انواع روغن برای درمان واریس و علائم آن عبارتند از:
روغن اسطوخودوس
بوییدن اسطوخودوس سبب کاهش درد می‌شود. این گیاه بر مواد شیمیایی مغز که با تسکین درد مرتبط هستند (مانند سروتونین) تاثیر می‌گذارد.
استفاده از روغن اسطوخودوس بر روی پوست پاها یا دیگر قسمت‌های آسیب‌دیده بدن می‌تواند سبب کاهش درد و اندازه زخم پوستی شود.
روغن شاه بلوط هندی
اسانس روغن شاه بلوط هندی را می‌توان به صورت ژل، عصاره گیاهی خوراکی یا قرص مصرف کرد. این روغن برای کاهش ورم، درد و خارش مناسب است. مصرف موضعی این روغن به کاهش علائم واریس مانند ورم و درد پا، خارش و سنگینی پاها کمک می‌کند. عملکرد این روغن به طور دقیق مشخص نیست ولی عصاره دانه اسطوخودوس از تخریب بخش‌های کوچک سیاهرگ‌ها یعنی مویرگ‌ها جلوگیری می‌کند.
روغن کاج دریایی
اسانس روغن کاج دریایی سبب کاهش ورم در پاهای شخص می‌شود. روغن کاج دریایی دارای خواص ضد التهابی می‌باشد. این روغن نسبت به روغن شاه بلوط هندی برای کاهش ورم ناشی از نارسایی مزمن وریدی دارای تاثیر بیشتری است. البته جهت اثبات تاثیر این روغن به تحقیقات بیشتری نیاز می‌باشد.
روغن انگور
اسانس روغن انگور به کاهش ورم ناشی از واریس در پاهای بیمار کمک می‌کند. استفاده از عصاره روغن انگور قرمز به میزان 360 تا 720 میلی‌گرم در روز در کاهش ورم ناشی از جریان ضعیف خون در سیاهرگ‌ها (نارسایی وریدی) موثر است. این عارضه یکی از دلایل شایع بروز واریس می‌باشد.
روغن بومادران
عصاره روغن بومادران برای درمان واریس مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این روغن بر پوست روی رگ‌های واریسی می‌تواند به کاهش علائم این عارضه کمک کند.
روغن آب قاشقی یا براهمی
روغن آب قاشقی یا براهمی شامل ماده شیمیایی به نام تری‌ترپنیک می‌باشد. این ماده سبب تحریک تولید کلاژن و الاستین شده و خصوصا برای درمان واریس مفید می‌باشد. این بافت‌های پیوندی برای تقویت پوشش داخلی دیواره سیاهرگ‌ها مورد نیاز هستند.
تقویت سیاهرگ‌ها سبب کاهش احتمال بروز واریس می‌شود. کلاژن و الاستین برای حفظ سلامت پوست مفید هستند. این نکات نشان می‌دهند که آب قاشقی به بهبود وضعیت سلامت پوست کمک می‌کند. البته تاثیر آب قاشقی یا براهمی در درمان واریس در تحقیقات علمی به اثبات نرسیده است.
آب قاشقی یا براهمی می‌تواند به کاهش ورم و بهبود جریان خون و درمان نارسایی وریدی کمک کند. در اثر نارسایی وریدی، خون به سختی جریان پیدا می‌کند. امکان دارد این عارضه در اثر واریس بروز کند و می‌تواند سبب بروز ظاهر ناخوشایند سیاهرگ‌ها شود.
عوارض استفاده از روغن برای درمان واریس
روغن‌های گیاهی رقیق شده برای استعمال خارجی ایمن محسوب می‌شوند. استفاده از اسانس روغن که رقیق نشده باشد می‌تواند سبب بروز حساسیت یا التهاب شود.
تمامی اسانس‌های روغنی می‌توانند سبب بروز واکنش آلرژیک شوند. علائم واکنش آلرژیک عبارتند از:
- راش پوستی
- کهیر
- سوزش پوست
- حساسیت پوست
- دشواری در تنفس
- افزایش سرعت ضربان قلب
بایستی مخلوط رقیق شده روغن بر روی قسمت کوچکی از پوست آزمایش شود تا از بروز واکنش آلرژیک اطمینان حاصل شود. در صورت عدم بروز واکنش، استفاده از روغن بر روی قسمت‌های وسیع‌تر پوست ایمن می‌باشد. در صورت بروز علائم واکنش آلرژیک پس از استفاده از اسانس روغن، مصرف روغن بایستی متوقف شده و با پزشک مشورت شود.
در دوران بارداری یا شیردهی از مصرف این روغن‌ها بدون نظارت پزشک بایستی خودداری شود.
در ارتباط با کودکان و نوزادان، مصرف اسانس‌های روغنی بایستی زیر نظر پزشک انجام شود. برخی از روغن‌ها دارای عوارض جانبی شدید در کودکان هستند.
درد و ورم در تمامی موارد در اثر واریس در پا ایجاد نمی‌شوند. عارضه‌های دیگری مانند بروز لخته خونی نیز می‌توانند سبب بروز علائم مشابه شوند.
تغییر در رژیم غذایی برای درمان واریس
در ارتباط با تغذیه مناسب برای واریس دست و پا بایستی توجه شود که مواد غذایی حاوی مقادیر زیاد پتاسیم مانند بادام و پسته با کاهش میزان احتباس آب در بدن به درمان واریس کمک می‌کنند.
مواد غذایی شور یا حاوی مقادیر زیاد سدیم می‌توانند سبب احتباس آب در بدن شوند؛ در نتیجه کم کردن مصرف مواد غذایی شور می‌تواند به کاهش میزان احتباس آب کمک کند. مصرف مواد غذایی سرشار از پتاسیم در کاهش میزان احتباس آب موثر است.
مواد غذایی سرشار از پتاسیم شامل:
- بادام و پسته
- عدس و لوبیا سفید
- سیب زمینی
- سبزیجات پُر برگ
- برخی از ماهی‌ها مانند سالمون و تن
مواد غذایی حاوی فیبر به حرکت روده و جلوگیری از یبوست کمک می‌کنند. این مطلب حائز اهمیت می‌باشد چرا که وارد کردن فشار در اثر یبوست می‌تواند سبب آسیب‌دیدگی دریچه سیاهرگ‌ها شود.
مواد غذایی سرشار از فیبر عبارتند از:
- مغزها و دانه‌های گیاهی و حبوبات
- جو دو سر، گندم و تخم کتان
- غذاهای حاوی غلات کامل
احتمال بروز واریس در افراد دارای اضافه‌وزن بیشتر می‌باشد. بنابر این کم کردن وزن می‌تواند سبب کاهش فشار وارد بر سیاهرگ‌ها و تسکین ورم و علائم واریس شود.
تغذیه مناسب برای واریس دست و پا سبب کاهش فشار وارد بر پاها و تسکین علائم واریس خواهد شد.
مصرف مقادیر بیشتر فلاونوئید برای درمان واریس
اضافه کردن مواد غذایی حاوی فلاونوئید می‌تواند به تسکین علائم واریس کمک کند. متاسفانه درمان این عارضه به زمان زیادی نیاز دارد.
فلاونوئیدها به بهبود جریان خون کمک کرده و احتمال تجمع خون در سیاهرگ‌ها را کاهش می‌دهند. این مواد همچنین به کاهش فشار خون در سرخرگها و شل شدن رگ‌های خونی کمک می‌کنند و در نهایت در رفع واریس موثر هستند.
مواد غذایی حاوی فلاونوئیدها شامل:
- سبزیجات شامل پیاز، فلفل دلمه، اسفناج و کلم بروکلی
- مرکبات و انگور، گیلاس، سیب و بلوبری
- کاکائو
- سیر
جوراب فشرده‌ساز برای درمان واریس
جوراب‌های فشرده‌ساز در تمامی داروخانه‌ها موجود هستند و به وارد آمدن فشار بر پاها کمک می‌کنند. این جوراب‌ها به انتقال خون به طرف قلب توسط عضلات و سیاهرگ‌ها کمک می‌کنند. استفاده از جوراب فشرده‌ساز با فشار 18 تا 21 mmHg برای مدت یک هفته، سبب کاهش درد ناشی از واریس در بیماران می‌شود. از معایب این جوراب‌ها می‌توان به مشکلات پوستی و عفونت، آسیب عصب محیطی و اختلال در جریان خون در سرخرگها اشاره کرد. در صورت بروز این موارد توصیه می‌شود از این جوراب‌ها استفاده نشود.
استفاده از لباس‌های راحت و گشاد برای درمان واریس
پوشیدن لباس‌های تنگ سبب بروز محدودیت در جریان خون می‌شود. امکان دارد استفاده از لباس راحت و گشاد باعث بهبود جریان خون شود. استفاده از کفش‌های پاشنه کوتاه به جای کفش‌های پاشنه‌بلند نیز می‌تواند به درمان واریس در پاها کمک کند. استفاده از این لباس‌ها و کفش‌ها دارای تاثیر بلندمدت می‌باشد و به صرف هزینه زیادی نیاز دارد.
بالا نگه داشتن پاها برای درمان واریس
بالا نگه داشتن پاها (هم سطح با قلب یا بالاتر از آن) به بهبود جریان خون کمک می‌کند. این روش در کاهش فشار در سیاهرگ‌های پا موثر بوده و جاذبه نیز به بازگشت جریان خون به قلب کمک می‌کند.
در صورت تمایل به نشستن برای مدت طولانی برای کار یا استراحت، پاها بایستی بالا نگه داشته شوند.
این روش برای بهبود واریس مناسب می‌باشد ولی بایستی به طور موقت استفاده شود. در موارد واریس شدید به جای روش‌ها یا نسخه خانگی برای درمان واریس بایستی از روش‌های دیگر مانند جراحی استفاده شود.
ماساژ برای درمان واریس
ماساژ ملایم ناحیه آسیب‌دیده می‌تواند به بهبود جریان خون در سیاهرگ‌ها کمک کند. برای افزایش تاثیر درمان می‌توان از مرطوب‌کننده یا روغن ماساژ استفاده کرد.
از وارد کردن فشار مستقیم بر سیاهرگ‌ها بایستی خودداری شود چرا که می‌تواند سبب آسیب‌دیدگی بافت‌های حساس شود. البته تاثیر ماساژ موقتی است و علائم عارضه دوباره ایجاد خواهند شد.
درمان واریس با ورزش
ورزش منظم در بهبود جریان خونی که در پاها و در سیاهرگ‌ها تجمع پیدا کرده است تاثیر دارد. ورزش همچنین به کاهش فشار خون که یکی از عوامل موثر در بروز واریس است، کمک می‌کند. ورزش نامناسب به دیگر بخش‌های بدن آسیب وارد می‌کند.
در ارتباط با درمان واریس با ورزش بایستی توجه شود که ورزش‌های کم‌برخورد بدون وارد شدن فشار بیش از حد سبب تقویت عضلات ساق پا می‌شوند. ورزش‌های کم‌برخورد مناسب شامل:
- شنا
- پیاده‌روی
- دوچرخه‌سواری
- یوگا
تحرک و فعالیت جسمانی برای درمان واریس
بیمار بایستی از نشستن برای مدت طولانی خودداری کند. در صورت نیاز به نشستن بلندمدت و برای بهبود جریان خون شخص باید به طور منظم برخاسته و حرکت کند و وضعیت بدنی خود را تغییر دهد.
همچنین از قرار دادن پاها بر روی یکدیگر نیز بایستی اجتناب شود چرا که این حرکت می‌تواند سبب محدود شدن جریان خون در پاها و بروز مشکلات مربوط به گردش خون شود.
زالو درمانی برای درمان واریس
هدف از انجام زالو درمانی بهبود جریان خون در اطراف رگ‌های واریسی می‌باشد. زالو پس از چسبیدن به پوست شخص به طور طبیعی ترکیبات رقیق‌کننده خون ترشح می‌کند. این ترکیبات سبب بهبود جریان خون در ناحیه مورد نظر می‌شوند. جهت اثبات تاثیر این روش در درمان واریس به تحقیقات بیشتری نیاز است.
طب آیورودا برای درمان واریس
در ارتباط با طب هندی برای درمان واریس می‌توان به طب آیورودا اشاره کرد. بر اساس طب آیورودا، هر شخص از یک تعادل منحصر به فرد از سه دوشا (Dosha) به معنای طبع یا مزاج تشکیل شده است. این دوشاها شامل:
- واتا (هوا و فضا)
- پیتا (آتش و آب)
- کافا (زمین و آب)
هر دوشا دارای تاثیر بر عملکردهای بدن می‌باشد و عدم تعادل نیز سبب بروز بیماری می‌شود. در طب آیورودا به برقراری تعادل در این سه دوشا توجه می‌شود. واریس در اثر عدم تعادل در واتا ایجاد می‌شود.
تحقیقات مربوط به تاثیر آیورودا در درمان واریس محدود هستند. به طور کلی برای اثبات تاثیر این روش در درمان واریس به تحقیقات بیشتری نیاز می‌باشد.
نکات کلی در ارتباط با درمان خانگی واریس
واریس می‌تواند سبب بروز درد و ناراحتی و همچنین کاهش اعتماد به نفس شخص شود. درمان واریس با روش‌های خانگی امکان‌پذیر است و تغییر در رژیم غذایی و نحوه زندگی نیز در صورتی که واریس شدید نباشد، می‌توانند به بهبود علائم این بیماری کمک کنند. در صورت بروز واریس شدید و به منظور کاهش علائم این عارضه بایستی به پزشک مراجعه شود. اسکلروتراپی و جراحی دو روش موثر در درمان واریس محسوب می‌شوند. جهت انتخاب بهترین گزینه درمانی بایستی با پزشک در ارتباط با درمان واریس مشورت شود.
سوال‌های رایج در ارتباط با درمان خانگی واریس
آیا امکان دارد واریس خود به خود بهبود پیدا کند؟
واریس به خودی خود درمان نمی‌شود ولی در برخی از مواقع ظاهر رگ‌های واریسی بهبود پیدا کند. امکان دارد شخص متوجه شود که علائم این عارضه در بعضی از اوقات رفع می‌شوند؛ خصوصا اگر که وزن شخص کاهش پیدا کرده و یا فعالیت جسمانی افزایش پیدا کند. البته احتمال دارد که علائم واریس به مرور زمان دوباره ایجاد شوند.
آیا درمان واریس با زنجبیل امکان‌پذیر است؟
واریس سبب بروز اختلال در توانایی حل فیبرین در رگ‌های خونی می‌شود. زنجبیل با حل کردن فیبرینی که در رگ‌های خونی تجمع یافته است، سبب بهبود جریان خون می‌شود.
آیا ماساژ در درمان واریس موثر است؟
انواع روش‌های ماساژدرمانی مانند ماساژ تخلیه لنف و عروق که سبب افزایش جریان خون و انتقال مواد مغذی به بافت‌ها می‌شوند، در بهبود واریس و نارسایی مزمن وریدی موثر هستند. یکی از تکنیک‌‌های مورد استفاده برای بهبود جریان خون شامال ماساژ استروک برای حرکت خون از دریچه‌‌ها به سیاهرگ‌ها می‌باشد.
آیا درمان واریس با یخ امکان‌پذیر است؟
استفاده از یخ سبب کاهش ورم در پاها می‌شود. یخ دارای خاصیت ضد التهابی است. به این منظور می‌توان پک یخ را بر روی پاها قرار داده و یا بیمار می‌تواند پاهای خود را در سطل حاوی آب یخ قرار بدهد. یخ همچنین باعث کاهش درد ناشی از واریس می‌شود.
آیا لیمو ترش برای بهبود واریس مفید است؟
لیمو ترش سرشار از مواد مغذی و معدنی است. این میوه حاوی مقادیر زیاد ویتامین C می‌باشد. ترکیبات موجود در لیمو به کاهش اثرات آسیب‌دیدگی اکسیداتیو کمک می‌کنند. این ترکیبات همچنین سبب بهبود واریس و نوسانات فشار خون شده و در بهبود وضعیت ظاهری پوست نیز موثر هستند.
آیا نوشیدن آب داغ برای بهبود واریس مفید است؟
آب داغ یا گرم هیچ تاثیر مثبتی در بهبود واریس ندارد. در حالی که آب سرد سبب انقباض رگ‌های خونی شده و به تسکین درد و ورم کمک می‌کند. در صورت ابتلا به واریس بایستی از حمام آب سرد استفاده شود.
چه ویتامینی برای درمان واریس مفید می‌باشد؟
ویتامین B . ویتامین‌های گروه B جهت تقویت رگ‌ها خونی بسیار مفید هستند و در نتیجه سبب جلوگیری از بروز مشکلات مربوط به سیاهرگ‌ها شده و یا مانع از تشدید این مشکلات می‌شوند. مصرف ویتامین B6 و B12 در افرادی که دارای سابقه مشکلات مربوط به واریس و لخته خون در خانواده هستند بسیار اهمیت دارد.
آیا مصرف روغن زیتون در بهبود واریس موثر است؟
افزایش جریان خون برای درمان واریس الزامی است. ماساژ با روغن زیتون به افزایش جریان خون و کاهش درد و التهاب کمک می‌کند. به این منظور مقادیر مساوی از روغن زیتون و روغن ویتامین E را با هم مخلوط کرده و آن را مقداری گرم کنید. سپس برای مدت چند دقیقه، سیاهرگ‌ها را با این مخلوط روغن ماساژ دهید.
آیا مصرف روغن نارگیل برای بهبود واریس مفید است؟
روغن نارگیل در بهبود واریس موثر است. ماساژ پاها با روغن نارگیل به رفع ظاهر ناخوشایند واریس کمک می‌کند. استفاده از روغن نارگیل در رژیم غذایی نیز جهت رفع علائم واریس دارای تاثیر مثبت می‌باشد.
