تست ورزش، آزمایشی است که در آن ظرفیت عملکردی قلب، ریه و عضلات در طول یک فعالیت فیزیکی (راه رفتن بر روی تردمیل و یا دوچرخه‌سواری ثابت) ارزیابی می‌شود. آزمون در یک اتاق مخصوص و تحت نظارت یک متخصص قلب انجام می‌شود. پس از ارزیابی کامل و در نظر گرفتن وضعیت قلبی شما ممکن است پزشک تصمیم بگیرد برای شما تست ورزش تجویز نماید. در طول آزمون فشارخون و ضربان قلب شما (ECG) در فواصل منظم، اندازه‌گیری و ضبط می‌شود.
در مقایسه با سایر تست‌ها، تست اکوکاردیوگرافی ورزشی، نتایج سریع و دقیقی را در اختیار شما قرار می‌دهد، بدون آنکه بدن شما در معرض تابش اشعه قرار بگیرد.
برای بیماران غیر سرپایی، خدمات اکوکاردیوگرافی دوبوتامین نیز وجود دارد، شیوه‌ای امن و مناسب که می‌تواند تست ورزش را برای بیمار شبیه‌سازی کند. در برخی موارد تست ورزش به‌تنهایی کفایت می‌کند. با استفاده از این خدمات، ارزیابی کاملی از قلب شما به دست می‌آید که می‌توانید آن را به مراجع گوناگون ارجاع دهید.
چرا تست ورزش انجام می‌شود؟
کاربردهای بالینی تست ورزش متعدد هستند، ازجمله:
- تأیید بیماری‌ها و نارسایی‌های قلبی.
- ارزیابی عینی از عملکرد قلب و تحمل فرد نسبت به فعالیت‌های ورزشی، در برخی موارد اختلالات و عوارض فرد تحت فعالیت‌های فیزیکی آشکار خواهد شد.
- برای کمک به ارزیابی و پیش‌آگهی از انفارکتوس حاد قلبید افرادی که اخیراً آن را تجربه نموده‌اند.
- ارزیابی فرد در پاسخ به درمان‌های:
- خوراکی، آنژیوپلاستی یا استنت گذاری.
- ارزیابی آریتمی‌های ناشی از ورزش.
قبل از تست ورزش انتظار چه مواردی را باید داشت؟
تست‌های ورزشی استاندارد، اغلب در مطب پزشک انجام می‌شوند. تست‌های ورزشی که نیاز به تصویربرداری نیز دارند، معمولاً در یک بیمارستان انجام می‌شود. بهتر است برای تست از کفش و لباس ورزشی مناسب استفاده کنید تا بتوانید به‌راحتی آزمون را انجام دهید. ممکن است از شما خواسته شود در طول آزمون از لباس‌های راحتی استفاده نمایید یا ممکن است به شما یک روپوش مخصوص داده شود. احتمال دارد پزشک از شما بخواهد برای مدت کوتاهی قبل از تست ورزش، به‌غیراز آب از نوشیدنی و یا خوراکی دیگری پرهیز کنید. اگر مبتلابه دیابت هستید، در خصوص تنظیم دارو و نحوه مصرف آن در روز آزمون با پزشک خود مشورت کنید. در برخی موارد، یک روز قبل از آزمون، نباید قهوه و یا نوشیدنی‌های حاوی کافئین را مصرف کنید. برخی از داروهای غیر نسخه‌ای و یا حتی تجویزشده توسط پزشک، می‌تواند در نتایج آزمون اختلال ایجاد کند. در خصوص اجتناب از نوشیدنی‌ها، مواد غذایی خاص و یا داروها، قبل از آزمون با پزشک خود به مشورت بپردازید. اگر شما برای درمان آسم یا دیگر مشکلات تنفسی، از دارو و یا افشانه‌ها استفاده می‌کنید، آن‌ها را با خود همراه داشته و حتماً پزشک را از این موضوع مطلع نمایید.
فرایند انجام تست ورزش
در طول تمام انواع تست‌های ورزشی، یک تکنسین یا پرستار همیشه با شما خواهد بود تا از نزدیک وضعیت سلامت شما را چک کند. قبل از اینکه شما شروع به انجام تست ورزش کنید، تکنسین دستگاه و یا پرستار الکترودهایی را بر روی پوست قفسه سینه، بازوها و پاهای شما نصب می‌کند. برای کمک به اتصال مناسب الکترودها به پوست، ممکن است تکنسین یا پرستار مجبور به اصلاح موهای ناحیه موردنظر شود. الکترودها به یک دستگاه ضبط کننده نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) متصل می‌شوند.
این دستگاه فعالیت الکتریکی قلب شما را ثبت می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه سرعت ضربان و ریتم قلب شما (ثابت یا نامنظم) در طول فعالیت تغییر می‌کند. قدرت و زمان‌بندی سیگنال‌های الکتریکی که در طول قلب به بخش‌های مختلف منتقل می‌شوند نیز ثبت می‌گردد. تکنسین یا پرستار یک بازوبندی را به بازوی شما می‌بندد تا فشارخون شما را در طول تست ورزش اندازه‌گیری نماید. (ممکن است پس از چند دقیقه از بستن بازوبند، کمی در ناحیه بازو احساس فشار نمایید). همچنین، ممکن است از شما خواسته شود در لوله خاصی تنفس نمایید، بدین طریق تنفس و گازهای تنفسی شما نیز ارزیابی می‌گردد. پس‌ازاین آماده‌سازی‌ها، شما بر روی تردمیل یا دوچرخه ثابت شروع به فعالیت خواهید کرد.
اگر در حین ورزش مشکلی برای شما به وجود آمد، می‌تواند با دست خود دکمه مخصوصی که تعبیه‌شده است را فشار دهید. در طول آزمون، سطح ورزش سخت‌تر خواهد شد. هر زمان که احساس کردید، شدت ورزش برای شما غیرقابل‌تحمل شده است، می‌توانید ورزش را متوقف کنید.
اگر شما قادر نباشید که ورزش کنید، ممکن است پزشک به رگ بازو یا دست شما داروی خاصی را تزریق نماید. این دارو جریان خون عروق کرونری را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود ضربان قلب شما افزایش پیدا کند، درواقع شرایط فعالیت ورزشی برای شما شبیه‌سازی می‌شود. پس‌ازآن، تست می‌تواند انجام شود. این دارو ممکن است شما را برافروخته و مضطرب کند، اما اثرات دارو به‌زودی پس از آزمون برطرف خواهد شد. این دارو ممکن است در شما سردرد ایجاد کند.
درحالی‌که شما در حال ورزش کردن هستید و یا تحت اثر دارو قرار دارید، قلب شما با شدت بیشتری کار خواهد کرد، در این حین اغلب تکنسین از شما سؤالاتی می‌پرسد و وضعیت شما را ارزیابی می‌کند. اگر احساس درد در قفسه سینه، تنگی نفس یا سرگیجه داشتید، او را مطلع سازید. ورزش یا تزریق دارو ادامه خواهد داشت تا زمانی که ضربان قلب شما به هدف در نظر گرفته‌شده برسد یا تا زمانی که شما:
- در قفسه سینه خود درد متوسط تا شدید داشته باشید.
- دچار تنگی نفس شوید.
- فشارخون شما بیش‌ازحد بالا و یا پایین آید و یا دچار آریتمی (ضربان قلب غیرطبیعی) شوید.
- دچار سرگیجه شوید.
تکنسین به بررسی عملکرد قلب و فشارخون شما پس از آزمون ادامه خواهد داد تا زمانی که قلب شما به سطح طبیعی خود بازگردد.
بخش اعمال”استرس” تست ورزشی (زمانی که شما ورزش یا دارو مصرف می‌کنید و قلب شما با شدت بیشتری فعالیت می‌کند.) معمولاً حدود 15 دقیقه یا کمتر طول می‌کشد. بااین‌حال، زمان آمادگی قبل از آزمون و زمان نظارت پس‌ازآن نیز به مدت آزمون اضافه خواهد شد. درمجموع زمان کل آزمون برای یک تست ورزشی استاندارد، حدود یک ساعت طول خواهد کشید. برخی از تست‌های ورزشی که به آزمون تصویربرداری هم نیازمند می‌باشند، ممکن است تا سه ساعت و یا بیشتر نیز زمان احتیاج داشته باشند.
پس از آزمون چه روی خواهد داد؟
بعد از تست ورزش، شما قادر خواهید بود به فعالیت‌های عادی روزمره خود بازگردید. اگر برای آزمون از ماده رادیواکتیو استفاده کرده باشید، ممکن است پزشک از شما بخواهد مقدار زیادی مایعات بنوشید تا ماده از بدن دفع گردد. همچنین تا زمانی که این مواد در بدن شما هنوز حضور دارند، نباید تحت ازمایشات تصویربرداری دیگری قرار بگیرید. در این خصوص پزشک توصیه‌های لازم را به شما خواهد داد.
تست ورزش چه فایده‌ای دارد؟
تست ورزش در مورد چگونگی عملکرد قلب در طول استرس‌های فیزیکی (ورزش) و چگونگی سلامت قلب شما، اطلاعات زیادی را در اختیار پزشک قرار می‌دهد. در یک تست ورزشی استاندارد با استفاده از نوار قلب (الکتروکاردیوگرام)، تغییرات در فعالیت الکتریکی قلب، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. تست ورزشی به همراه تصویربرداری، تصویری را از جریان خون در نقاط مختلف قلب، فراهم کرده و در اختیار پزشک قرار می‌دهد. همچنین این آزمایش، حرکت دریچه‌های قلب و عضله آن را نیز نشان می‌دهد. از هر دو نوع تست استفاده می‌شود تا مشخص شود، آیا در هنگام فعالیت فیزیکی و یا ورزش، خون کافی به قلب شما خواهد رسید و یا نه، همچنین علائم شما در حین فعالیت فیزیکی، مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت. در اثر بیماریهای عروق کرونری قلب (CHD) و یا عوامل دیگر، مانند عدم آمادگی جسمانی ، ممکن است نتایج آزمون، غیرطبیعی باشند. اگر یک تست ورزشی استاندارد انجام دادید و نتایج آن طبیعی بود، ممکن است به آزمایش و درمان بیشتری نیاز نداشته باشید. اما اگر نتایج آزمون غیرطبیعی بودند و یا اگر ازلحاظ جسمی قادر به انجام ورزش نباشید، ممکن است پزشک از شما بخواهد، یک تست تصویربرداری تحت استرس و یا تست‌های دیگری را انجام دهید. حتی اگر نتایج تست ورزش طبیعی بودند، اما هنوز علائم شما پابرجا باشند (مانند تنگی نفس یا درد قفسه سینه)، بازهم ممکن است پزشک از شما بخواهد تست تصویربرداری انجام دهید.
خطرات
در برخی از موارد نباید تست ورزشی انجام شود، مانند:
آنژین ناپایدار – انفارکتوس اخیر میوکارد – آریتمی شدید، فشارخون کنترل نشده و یا شدید و نارسایی قلبی.
برای بیمارانی که در آن‌ها دستگاه پیسمیکر (دستگاه ضربان‌ساز قلب) کاشته شده و یا بیمارانی که مشکلات حرکتی دارند، تست ورزشی توصیه نمی‌شود. در طول آزمون در صورت تجربه هریک از موارد زیر پزشک خود را مطلع سازید:
درد یا گرفتگی در قفسه سینه، سرگیجه یا سبکی سر، از دست دادن تعادل، تنگی نفس، خستگی.
همچنین درصورتی‌که حین تست ورزش، تکنسین علائم غیرطبیعی را در نوار قلب شما مشاهده کند، روند آزمایش را متوقف خواهد کرد.
