واریس رگ‌ها به معنی گشاد شدن غیر طبیعی رگهای سطحی پوست است که معمولا در رگهای ساق و ران پا ایجاد می‌شود. در شرایطی که واریس پیشرفت کرده باشد از نظر زیبایی می‌تواند ظاهر فرد را تحت تاثیر قرار دهد. این رگ‌ها به رگهای اصلی پا متصل هستند و نقش مهمی را در رساندن خون به قلب ایفا می‌کنند. در سن ۳۰ تا ۴۰ سالگی این رگ‌ها به صورت برآمده در سطح پوست ظاهر می‌شوند که این اتفاق در خانم‌ها شایع‌تر است. واریس پا در خانم‌های باردار امر شایعی است و معمولا در سه ماهه‌ی دوم بارداری پیش می‌آیند.
علت واریس پا در بارداری چیست؟
تغییرات هورمونی در دوران باراری، یائسگی و در قاعدگی باعث می شود که دیواره‌های رگهای خونی شل شده و به درستی عمل انتقال خون را انجام ندهند. زمانی که رگهای خونی ضعیف شوند، با ظاهری بر‌امده در زیر پوست نمایان می‌گردند که به این حات واریس گفته می‌شود. در دوران بارداری، به دلیل نیاز جفت به خونرسانی بیشتر، حجم خون عبوری از رگ‌ها افزایش می‌یابد و وزن بدن و وزن جفت بر رگهای زیر شکم فشار بیشتری وارد می‌کنند. در این شرایط، بزرگ سیاهرگ پایینی که در سمت راست بدن در امتداد دست راست قرار دارد، بیشترین فشار خون را متحمل می‌شود زیرا این سیاهرگ باید خون را از اندام‌ها و دستگاه‌های پایینی بدن به قلب منتقل کند. خانم‌هایی که نوزادان چند قلو دارند و یا در بارداری‌های قبلی به واریس دچار شده‌اند بیشتر از دیگر افراد در معرض خطر واریس قرار می‌گیرند.
نشانه‌های واریس پا چیست؟
علاوه بر اینکه واریس باعث می‌شود که پا ظاهر زیبای خود را ازدست داده و رگ‌ها به صورت برجسته زیر پوست پدیدار شوند، همچنین می‌تواند باعث بروز تورم در پا نیز شود. زمانی که واریس پیشرفت کرده و وخیم شود، مچ پا در بعضی افراد تغییر رنگ داده و رگهای برجسته‌ی طناب مانند، در ران و قسمت‌های پایینی پا مشاهده می‌شوند.
احتمال ابتلا به واریس چقدر است؟
بیشتر مبتلایان به واریس را خانم‌ها تشکیل می‌دهند و حداقل ۵۰ تا ۶۰ درصد خانم‌ها از واریس با درجات متفاوت رنج می‌برند. واریس معمولا در ران و ساق پاها اتفاق می‌افتد اما ممکن است که در واژن و آلت تناسلی خانم‌ها نیز ایجاد شود. نمونه‌های دیگری از واریس، واریکوسل و هموروئید است.
واریس پا در بارداری معمولا در کدام قسمت بدن اتفاق می‌افتد؟
واریس بارداری معمولا در اواخر بارداری در ناحیه‌‌ی پاها ایجاد می‌شود اما ممکن است در واژن و آلت تناسلی نیز وجود داشته باشد. علت اصلی واریس بارداری این است که شما در حین بارداری دچار اضافه وزن شده و مقدار مایعات بدن شما افزایش می‌یابد. علاوه بر این، وجود جنین در رحم باعث ایجاد فشار زیادی به قسمت‌های مختلف لگن و زیر شکم می‌شود که می‌تواند باعث واریسی شدن رگهای واژن و آلت تناسلی گردد. اگر شما در هنگام بارداری به واریس الت تناسلی دچار شوید، مطمئنا در پاهای شما نیز به طور هم‌زمان واریس ایجاد شده است.
نحوه‌ی تشخیص رگهای واریسی چگونه است؟
واریس معمولا با بررسی فیزیکی قابل تشخیص خواهد بود. برای تشخیص واریس روش دیگری وجود ندارد. با این حال زمانی که رگهای پا دچار واریس شده باشد می‌توان با استفاده از سونوگرافی داپلر میزان فشار خون و لختگی خون در رگ‌ها را مورد بررسی قرار داد. این تست بی‌درد، همچنین عملکرد انتقال خون در کشاله‌های ران را ارزیابی کرده و مقدار خون برگشتی از پاها را محاسبه می‌کند. با استفاده از سونوگرافی داپلر وجود لخته‌های خونی نیز مشخخص خواهد شد.
روش درمان واریس چیست؟
در بعضی موارد واریس بارداری، با گذشت چندین هفته و یا چندین ماه از اتمام بارداری از بین می‌رود، با این حال بعضی از خانم‌ها مجبور به انجام جراحی، تزریق و یا لیزر درمانی برای از بین بردن واریس می‌شوند. واریس با هر بار باداری تشدید می‌شود به همین دلیل معمولا تا زمانی که فرد، دیگر قصد بارداری نداشته باشد برای درمان آن صبر می‌کنند مگر اینکه شرایط به گونه‌ای باشد که فرد مجبور به انجام درمان شود. اگر واریس باعث ایجاد لخته‌های کوچک در زیر پوست شده باشد معمولا با استفاده از داروهای آنتی بیوتیک و رقیق کننده‌ها خون درمان صورت می‌گرد. برای درمان واریس آلت تناسلی و وارژن، روش خاصی وجود ندارد. بعد از به دنیا آمدن کودک، واریس این قسمت به تدریج از بین می‌رود. در موارد نادری، واریس به شکل رگهای گره خورده و طنابی شکل ایجاد می‌شود که به زودی از بین خواهند رفت. برای کسانی که به واریس پا دچار شده‌اند درمان تا اتمام بارداری به تعویق خواهد افتاد.
جوراب واریس
شما می‌توانید برای راحتی بیشتر و جلوگیری از ایجاد مشکلات جدی از جوراب‌های واریس استفاده کنید. این جوراب‌های مخصوص، استرچ بوده و جنس نرمی دارند که پاهای شما را تحت فشار ملایمی قرار می‌دهند. جوراب‌هایی با فشردگی بالا نیز وجود دارند که در قسمت مچ پا تنگ‌‌تر هستند و قسمت‌های بالایی آنها گشاد تر است. جوراب‌های کامپرشن نوعی دیگری از جوراب‌های مخصوص واریس هستند که فقط از مچ پا به بالا را تحت پوشش قرار می‌دهند.
عملکرد جوراب واریس چگونه است؟
- فشاری که این جوراب‌ها به پاهای شما وارد می‌کنند باعث می‌شود که رگهای شما بهتر عمل کنند. سرخرگ‌هایی که خون پر اکسیژن را به ماهیچه‌های شما منتقل می‌کنند می‌توانند استراحت کنند و به این ترتیب خون آزادانه در بدن شما جریان می‌یابد. علاوه بر این خون برای برگشت به سمت قلب، از این فشار به عنوان یک محرک استفاده می‌کند.
- جوراب‌های مخصوص واریس از خستگی و درد پا جلوگیری می‌کنند. این جوراب‌ها همچنین تورم پاها را کاهش داده و از ایجاد رگهای عنکبوتی و واریسی جلوگیری می‌کنند. علاوه بر این پوشیدن این جوراب‌ها باعث می‌شود که شما در حین ایستادن دچار سرگیجه و سیاهی رفتن چشم، نشوید.
- به دلیل حرکت بهتر خون در رگ‌ها، احتمال لخته شدن خون کمتر خواهد بود. اگر خون در نقطه‌ای لخته شده و سپس از آن محل جدا شود ممکن است با جریان خون حرکت کند و در قسمت دیگری از بدن مانند ریه‌ها بماند و شرایط خطرناکی را ایجاد کند. علاوه بر این وجود لخته‌های خون باعث می‌شود که جریان خون در اطراف آنها کاهش پیدا کرده و این امر باعث تورم، تغییر رنگ و معضلات دیگری می‌شود.
لیزر تراپی با استفاده از سونوگرافی
این روش جدیدترین روش درمانی است که طی آن یک پراب لیزری، با استفاده از تصویر سونوگرافی اقدام به سوزاندن رگهای بزرگ پا می‌کند. این عمل یک عمل سرپایی است و تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. برای استفاده از این روش درمانی فقط احتیاج به یک برش کوچک در نزدیکی زانو خواهد بود. جراح شما با استفاده از تجربیات خود بهترین روش درمانی را برای شما تعیین خواهد کرد.
جراحی
برای درمان واریس، جراحی‌های متفاوتی وجود دارد که این روش‌های جراحی شامل موارد زیر هستند:
جراحی لیگشن و برداشتن رگ واریسی
این جراحی زمانی انجام می‌شود که رگهای واریسی بسیار بزرگ بوده و نمای بدی داشته باشند. برای انجام این جراحی احتیاج به بیهوشی خواهد بود و ۵ تا ۷ روز برای ریکاوری زمان لازم است. این روش در مقایسه با دیگر روش‌های نوین، عوارض بیشتری در پی خواهد داشت.
لیگیشن و فلبکتومی
در این روش، رگهای موجود در سطح پوست، تحت بیهوشی گره زده می‌شوند و فقط رگهای بزرگ و بد نمای واریسی برداشته خواهند شد. برای استفاده از این روش، برش‌های ۱ سانتی متری ایجاد خواهد شد و رگهای بزرگ سطح پوست حذف خواهند شد. اکثر بیماران با گذشت دو یا سه روز از انجام این جراحی می‌توانند به فعالیت‌های روزمره‌ی خود ادامه دهند. یکی از عوارض شایع این روش، کبودی است.
پیشگیری از واریس پا در بارداری
افراد برای پیشگیری از واریس در دوران بارداری می‌توانند از روش‌های مختلف پیشگیری استفاده کنند. روش‌های پیشگیری از واریس مراقبت‌هایی هستند که از بروز واریس جلوگیری کرده و یا شدت و وخامت آن را کاهش می‌دهند. موارد زیر در جلوگیری از بروز واریس موثر خواهد بود:
- بهترین راه پیشگیری از واریس پیاده روی و ورزش است
- بالا نگه داشتن پا در جلوگیری از واریس موثر خواهد بود.
- در دوران بارداری به پهلوی چپ خوابیده و زیر پای خود یک بالشت قرار دهید. این امر باعث می‌شود که از فشار جنین روی رگهای پا کاسته شده و احتمال ایجاد واریس کاهش پیدا کند.
- از ایستادن‌های طولانی مدت خودداری کنید.
- در حین نشتن پاهای‌تان را روی یکدیگر نیاندازید
- از جوراب‌های انعطاف پذیر استفاده کنید.
- روزانه و به صورت مرتب ورزش کنید. این امر باعث می‌شود که ماهیچه‌ها خون را با سرعت بیشتری از پا به سمت قلب پمپاژ کنند.
- مراقب افزایش وزن خود باشید. ورایس در افراد چاق بیشتر اتفاق می‌افتد
- زمانی که دراز می‌کشید، پاهای خود را بالا نگه دارید
- از پوشیدن لباس‌های تنگ که ران و لگن را تحت فشار قرار می‌دهند خودداری کنید.
- از رژیم غذایی کم نمک استفاده کنید. (نمک باعث از بین رفتن آب بدن می‌شود)
سوالات رایج
آیا واریس باعث ایجاد لخته های خونی می‌شود؟
بله! اما بر خلاف لخته‌های موجود در رگهای بزرگ، لخته‌های خونی تشکیل شده در رگهای واریسی به ندرت به سمت ریه حرکت می‌کنند. لخته‌های خونی در رگهای واریسی معمولا در یک محل ثابت باقی می‌مانند و باعث سوزش و خارش آن ناحیه می‌شوند. در صورت وجود لخته‌های خونی در رگهای واریسی احتیاجی به استفاده از داروهای رقیق کننده‌ی خون نخواهد بود.
آیا بعد از درمان واریس، احتمال بازگشت دوباره‌ی آن وجود دارد؟
بله، متاسفانه هیچ درمان قطعی‌ای برای این بیماری وجود ندارد. فقط در صورت برداشتن کامل ورید سطحی بزرگ پا، می‌تواند به طور کامل رگ واریسی را از میان برداشت. از طرفی دیگر تمام انشعابات این ورید نیز باید برداشته شوند در غیر اینصورت امکان برگشت بیماری وجود خواهد داشت. زمانی که ورید اصلی برداشته شود، فقط ممکن است رگهای کوچک عنکبوتی دوباره تشکیل گردند. برای جلوگیری از وقوع دوباره‌ی واریس تنها راهکار موجود، ورزش و استفاده از جراب‌های فشرده‌ی واریس است.
اگر رگهای واریسی درمان نشوند، چه مشکلاتی ممکن است برای فرد به وجود آید؟
بیشتر افرادی که به واریس دچار شده‌اند معمولا با مشکلات شدید و حاد مواجه نشده‌اند. تعیین اینکه واریس می‌تواند مشکلات جدی‌نری به همراه داشته باشد یا خیر امر دشواری است. سایز رگ واریسی ارتباطی با عوارض آن نخواهد داشت اما طول رگ واریسی، می‌تواند در این مورد تاثیر گذار باشد. عوارض وجود رگ واریسی در اینجا ذکر شده است:
- ترومبوفلبیت ورید‌های سطحی: در این شرایط رگ واریسی ملتهب و حساس می‌شود و معمولا لخته‌ی خون در رگ وجود دارد.
- خونریزی: حتی اگر میزان آسیب کم باشد احتمال اینکه رگ واریسی خونریزی کند وجود دارد. چون رگ تحت فشار بسیار زیادی است خونریزی به وفور ایجاد می‌شود.
- اگزمای وریدی: پوست اطراف رگ وارسی ممکن است خشک شود و خارش در آن ایجاد شود.
- تغییر رنگ پوست: در این حالت، در اطراف مچ پا پوست قهوه‌ای رنگ خواهد شد. دلیل این اتفاق کمبود فشار خون در رگهای موجود در سطح پوست این قسمت است.
- زخم: در اطراف مچ پا زخم‌هایی در سطح پوست ایجاد خواهد شد.
آیا وجو واریس تاثیری بر نوزاد خواهد گذاشت؟
واریس به طور مستقیم تاثیری بر کودک نخواهد داشت اما مشکلات دیگری مانند ترومبوزیس ورید عمقی و یا ترومبوفلبیت ورید‌های سطحی، ممکن است به ندرت برای افراد به وجود آید. ترومبوزیس ورید‌های عمقی بر اثر وجود لخته‌های خون در رگ ایجاد می‌شود. بارداری باعث می‌شود که خون سریعتر لخته شود. این اتفاق نوعی حالت ایمنی بدن است که برای جلوگیری از خونریزی در رحم اتفاق می‌افتد و احتمال ترومبوزیس ورید‌های عمقی را افزایش می‌دهد. ترومبولفیت ورید‌های سطحی زمانی ایجاد می‌شود که لخته‌های خون در زیر پوست تشکیل شده و باعث التهاب و ورم می‌شوند. این موارد در صورتی بر سلامت جنین تاثیر می‌گذارند که سلامت مادر را تحت الشعاع قرار داده باشند. اگر رگهای واریسی ملتهب و متورم شوند، فرد باردار باید سریعا تحت معاینه‌ی پزشک قرار گیرد. خانم‌های باردار همچنین باید مراقب هرگونه درد و التهاب در پاهایشان باشند و در صورتی که با این موارد روبرو شدند باید سریعا به پزشک خود اطلاع دهند.
هزینه‌ی جراحی واریس چقدر است؟
هزینه‌ی این جراحی به عوامل مختلفی بستگی خواهد داشت. اگر فرد با علائمی مانند تورم پا، درد و یا لختگی خون مواجه شده باشد تمام بیمه‌های درمانی هزینه‌های جراحی واریس را تحت پوشش قرار خواهند داد.
