اکثر بیماران قلبی قادرند با ایجاد تغییر در سبک زندگی، سلامت خود را بهبود بخشیده و از خطر مشکلات قلبی در آینده بکاهند. ساختن آینده‌ای سالم، یک کار گروهی بین فرد، پزشک، پرستار، داروساز و دیگر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی که می‌توانند عادات مربوط به سلامتی او را تغییر دهند، می‌باشد. شما می‌توانید در ایجاد این تغییرات نقشی فعال داشته باشید.
داشتن نقش مؤثر در مراقبت از خود، سبب لذت بردن از یک زندگی سالم خواهد شد. هدف‌های خود را مشخص کرده، در عادات مربوط به سلامتی خود تغییراتی انجام داده و داروهای خود را درست مصرف کنید. شما می‌توانید با نشان دادن عکس‌العمل مناسب به علائم نوظهور یا در حال تشدید بیماری‌ها، مشکلات آینده را کاهش دهید.
توان‌بخشی قلبی چیست؟
توان‌بخشی قلبی یک برنامه‌ی جامع و تحت نظارت افراد حرفه‌ای است که در طی آن، به بهبودی افراد پس از حمله‌ی قلبی، جراحی قلب، PCI، استنت گذاری و آنژیوپلاستی کمک می‌شود. برنامه‌های توان‌بخشی قلب معمولاً شامل برنامه ابعاد آموزشی و مشاوره‌ای برای کمک به بیماران قلبی است تا بدین طریق بتوانند تناسب‌اندام خود را حفظ کرده، علائم بیماری‌های قلب را کاهش داده و در کل، سلامتی خود را بهبود بخشیده و خطر وقوع دوباره‌ی مشکلات قلبی اعم از حمله‌ی قلبی را کاهش دهند.
چه کسانی نیازمند برنامه‌ی توان‌بخشی قلبی می‌باشند؟
اکثر افراد از هر گروه سنی که به عارضه‌های قلبی مبتلا باشند، می‌توانند از این برنامه‌ها استفاده کرده و سود ببرند. این برنامه‌ها برای شما مفید خواهند بود اگر:
- حمله‌ی قلبی داشته‌اید
- دچار عوارض قلبی مانند بیماری عروق کرونری، آنژین صدری و نارسایی قلبی می‌باشید.
- عمل جراحی قلب در پیش رو دارید و یا آن را انجام داده‌اید مانند عمل بای‌پس عروق کرونری، آنژیوپلاستی، بالن زدن، استنت گذاری و تعویض دریچه و همچنین اگر از پیس میکر و یا دفیبریلاتور استفاده می‌کنید.
چه انتظاراتی باید داشت؟
در طول برنامه‌ی توان‌بخشی قلبی
مرحله‌ی اولیه‌ی اکثر برنامه‌های توان‌بخشی قلبی، بین سه تا شش ماه زمان نیاز دارد. در طول این زمان، شما با گروهی از متخصصین طبی اعم از متخصص قلب و عروق، سرپرستار، متخصص تغذیه، متخصص تمرینات توان‌بخشی، متخصص کاردرمانی، فیزیوتراپیست، روانشناس و روانکاو سروکار خواهید داشت.
توان‌بخشی قلبی شامل چهار بخش اصلی می‌باشد:
معاینات پزشکی. معاینه‌ی اولیه و معاینات طول درمان، به تیم پزشکی شما کمک می‌کند تا با توانایی‌های فیزیکی شما آشنا شده، محدودیت‌های پزشکی شما را شناخته و در صورت وجود، عارضه‌های موجود در بدن شما را شناسایی کنند. این معاینات، برای پیگیری روند بهبودی بیمار نیز مفید می‌باشند.
در طول این معاینات، تیم پزشکی به دنبال عوامل خطر برای عوارض قلبی و سکته خواهند بود. این کار، به تیم پزشکی این توانایی را می‌دهد تا یک برنامه‌ی توان‌بخشی قلبی به‌خصوص برای فرد طراحی کنند تا هم مؤثر و هم ایمن باشد.
فعالیت فیزیکی. توان‌بخشی قلبی، تناسب قلبی عروقی شما را به‌وسیله‌ی پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، قایقرانی، دویدن ملایم و دیگر فعالیت‌های استقامتی تقویت می‌کند. همچنین ممکن است به‌منظور بهبود تناسب عضلانی، برای شما فعالیت‌های تقویتی (مانند وزنه‌برداری) در نظر گرفته شود.
اگر تا به حال ورزش نکرده‌اید نگران نباشید. تیم توان‌بخشی شما برنامه‌ای را طراحی خواهند کرد که برای شما آسان و ایمن بوده و گام‌به‌گام سخت‌تر می‌شود، بااین‌حال شما باید 3 تا 5 بار در هفته این ورزش‌ها را انجام دهید. همچنین، تکنیک‌های صحیح ورزش کردن مانند گرم کردن و کشیدن عضلات، به شما آموزش داده می‌شوند.
آموزش سبک زندگی. راهنمایی در خصوص تغذیه می‌تواند به شما کمک کند تا وزن اضافه‌ی خود را کاهش داده و انتخاب‌های غذایی سالم‌تری داشته باشید. این انتخاب‌ها می‌توانند کاهش چربی، سدیم و کلسترول در رژیم غذایی باشند.
همچنین شما در خصوص ایجاد تغییراتی در سبک زندگی و ترک عادت‌های ناسالم مانند استعمال دخانیات، آموزش‌هایی را دریافت کرده و حمایت می‌شوید و یاد می‌گیرید که چگونه درد و خستگی خود را مدیریت کنید. برنامه‌ی توان‌بخشی قلبی، به شما فرصت زیادی برای پرسیدن سؤالات می‌دهد مانند سؤالاتی در مورد فعالیت‌های جنسی. در آخر، حیاتی است که توصیه‌های پزشک خود در مورد داروها را به‌دقت دنبال کنید.
حمایت. کنار آمدن با یک مشکل سلامتی جدی، کار آسانی نبوده و به زمان نیاز دارد. ممکن است شما احساس افسردگی یا اضطراب داشته، ارتباط خود را با افراد دیگر از دست بدهید و یا حتی به مدت چند هفته نتوانید کار کنید.
اگر احساس افسردگی می‌کنید، آن را جدی بگیرید چراکه این احساس می‌تواند در برنامه‌ی توان‌بخشی قلبی شما اثرگذار بوده و همچنین دیگر ابعاد زندگی و سلامتی شما مانند روابط اجتماعی را تحت تأثیر قرار دهد. مشاوره می‌تواند به شما در کنار آمدن با افسردگی و احساسات دیگر کمک کرده و همچنین راه‌های سالم مقابله با آن‌ها را به شما نشان می‌دهد. همچنین ممکن است پزشک برای شما داروهایی مانند داروهای ضدافسردگی تجویز کند. گفتاردرمانی و یا کاردرمانی می‌تواند به شما مهارت‌های جدیدی را آموزش داده و به شما برای برگشت به کار کمک کند.
با اینکه شروع یک دوره‌ی توان‌بخشی قلبی هنگامی که حال خوشی ندارید آسان به نظر نمی‌رسد، در بلندمدت از آن سود خواهید برد. توان‌بخشی قلبی می‌تواند به هنگام ترس و اضطراب شما را راهنمایی کند تا به حالت طبیعی زندگی خود برگشته و با انگیزه و انرژی بیشتر فعالیت‌های موردعلاقه‌ی خود را انجام دهید.
توان‌بخشی قلبی به شما کمک می‌کند تا زندگی خود را بازسازی کنید. با قدرتمندتر شدن شما و بالاتر رفتن توانایی مدیریت شرایط، احتمالاً به زندگی طبیعی خود بازگشته و به همراه آن، رژیم و عادات ورزشی را نیز حفظ خواهید کرد. مهم است بدانید که احتمال موفق بودن برنامه‌ی توان‌بخشی قلبی شما، تا میزان بسیار زیادی به خود شما بستگی دارد. هر چه خود شما نسبت به دنبال کردن برنامه‌ها و توصیه‌ها متعهد باشید، احتمال موفقیت برنامه بالاتر خواهد بود.
پس از برنامه‌ی توان‌بخشی قلبی
پس از اتمام برنامه‌ی توان‌بخشی شما، نیاز است که رژیم غذایی و عادات ورزشی خود را تا آخر عمر حفظ کنید تا بدین‌صورت بتوانید از مزایای آن برای سلامتی قلب بهره بجویید.
برنامه‌های توان‌بخشی چه خدماتی را ارائه می‌دهند؟
برنامه‌های توان‌بخشی معمولاً شامل بخش‌های زیر می‌باشند:
- یک معاینه‌ی پزشکی به‌منظور تشخیص نیازها و محدودیت‌های شما. تیم پزشکی با استفاده از این اطلاعات، یک برنامه‌ی توان‌بخشی مخصوص برای فرد طراحی کرده و به او در هدف‌گذاری کمک می‌کنند.
- یک برنامه‌ی فعالیت‌های فیزیکی طراحی شده مخصوص نیازهای فرد. تمرینات ورزشی معمولاً در حالی آغاز می‌شوند که ضربان قلب و فشارخون شما در طول فعالیت تحت نظرند. ممکن است شما با یک فیزیوتراپیست کار کرده و یا تحت نظر متخصص طب ورزشی و یا دیگر افراد متخصص قرار بگیرید. در طول این جریان یاد می‌گیرید که چگونه ضربان قلب و سختی تمرینات را اندازه بگیرید. پس از آن، تمرینات شما سخت‌تر شده و بر روی تردمیل و یا دوچرخه‌ی ثابت انجام خواهند شد.
- مشاوره و آموزش به‌منظور درک درست از عارضه و روش‌های مدیریت آن. ممکن است یک متخصص تغذیه، برنامه‌ی غذایی سالمی را برای شما طراحی کند. اگر شما سیگار می‌کشید، جلسات مشاوره به شما در ترک آن کمک می‌کنند. مشاوره همچنین به شما کمک می‌کند تا با افسردگی، خشم و اضطراب در طول دوره‌ی درمان کنار بیایید.
- حمایت و آموزش در جهت کمک به فرد برای بازگشت به کار و فعالیت‌های روزمره و همچنین کمک به او برای مدیریت عارضه‌ی قلبی خود.
افراد تا چه مدتی برنامه‌های توان‌بخشی قلبی را دنبال می‌کنند؟
برنامه‌ی توان‌بخشی شما، متناسب با نیازهای خود شما طراحی شده است. ممکن است شما برای یادگیری چگونگی مدیریت عارضه و ایجاد عادات سالم‌تر در خود، به شش هفته، شش ماه و یا حتی زمانی بیشتر از این نیاز داشته باشید. بسیاری از این برنامه‌ها در حدود 3 ماه زمان می‌برند ولی برخی تا چندین سال ادامه دارند.
مزایای استفاده از یک برنامه‌ی توان‌بخشی قلبی تحت نظارت چیست؟
- فعالیت فیزیکی منظم به تقویت قلب و دیگر اعضای بدن شما کمک کرده و باعث بهتر کار کردن آن‌ها می‌شود. فعالیت فیزیکی، سطح انرژی شما را بالا برده و به شما روحیه می‌دهد. این کار، خطر وقوع مشکلات قلبی در آینده اعم از سکته‌ی قلبی را نیز کاهش می‌دهد.
- مشاوره و آموزش می‌تواند به شما در ترک سیگار، غذا خوردن سالم، کاهش وزن و کاهش فشار و میزان کلسترول خون کمک کند. مشاوره همچنین می‌تواند به شما در مدیریت استرس و اضطراب کمک کند تا بدین ترتیب حس بهتری نسبت به سلامتی خود داشته باشید.
- شما از نظارت دقیق و توصیه‌های متخصصین پزشکی به‌منظور بهبود وضعیت سلامتی و کاهش خطر مشکلات قلبی در آینده برخوردار خواهید بود. این متخصصین می‌توانند با پزشک اصلی و یا متخصص قلب شما نیز در ارتباط باشند.
به هنگام انتخاب یک برنامه‌ی توان‌بخشی، به چه چیزهایی باید توجه کرد؟
- زمان: آیا زمان اجرای این برنامه با برنامه‌های شما تداخلی ندارد؟
- مکان: آیا می‌توان به‌سادگی به محل برگزاری جلسات رسید؟
- خدمات: آیا این برنامه خدمات موردنیاز شما را ارائه می‌دهد؟
- محیط: آیا این برنامه به‌صورت تکی اجرا می‌شود یا گروهی؟ آیا وسایل موردنیاز فراهم‌اند یا باید بیشتر فعالیت‌های فیزیکی را در خانه انجام دهم؟
- هزینه: آیا می‌توانید هزینه‌ی آن را تقبل کنید؟ آیا تحت پوشش بیمه‌ی شما هست؟
