فشار خون بالا در اصطلاح قاتل خاموش نامیده میشود، زیرا معمولاً علائم خاص برای فرد ایجاد نکرده و بطور همزمان باعث وارد شدن آسیب به بخشهای مختلف بدن میشود. به دلایل ناشناخته، فشار خون بالا میتواند به تدریج باعث ایجاد اختلال در عملکرد قلب، رگهای خونی، کلیه و سایر اندامهای بدن شود.
به هر حال گاهی اوقات فشار خون بالا به قدری افزایش پیدا میکند که میتواند زندگی فرد را تهدید کرده و عوارض بالقوه جدی برای وی به همراه داشته باشد. در ادامه نکات مفید درباره اقدامات لازم در صورت مواجه شدن با فشار خون بالا ارائه شده که از طریق آنها میتوان این مشکل را بطور اورژانسی کنترل کرد.
در صورتی که با افزایش زیاد فشار خون مواجه شدید، لازم است از درمان اورژانسی برای رفع مشکل استفاده کنید. برای درمان این شرایط میتوان از تزریق داروهای خاص به منظور کاهش فشار خون، بررسی فعالیتهای قلب، و بستری کردن فرد در بیمارستان استفاده کرد. سایر روشهای درمان مناسب در این شرایط به اندامهای آسیب دیده در نتیجه فشار خون بالا بستگی دارند.
فشار خون اورژانسی چیست؟
فشار خون بالا نشان دهنده افزایش زیاد در فشار خون است که میتواند باعث سکته مغزی شود. فشار خون بالا یعنی فشار خون حد بالا (فشار سیستولیک) برابر با 180 میلیمتر جیوه یا بیشتر یا فشار خون حد پایین (فشار دیاستولیک) برابر با 120 میلیمتر جیوه یا بیشتر باعث وارد شدن آسیب به رگهای خونی میشود. به این ترتیب رگها متورم شده و ممکن است مایع یا خون از آنها خارج شود. در نتیجه، این وضعیت میتواند بر عملکرد پمپاژ خون توسط قلب تاثیر نامطلوب داشته باشد.
علائم بالا رفتن ناگهانی فشار خون
علائم و نشانههای افزایش بیش از حد فشار خون میتواند زندگی فرد را به شدت تهدید کرده و شامل موارد زیر باشد:
- درد شدید قفسه سینه
- سر درد شدید همراه با گیجی و تاری دید
- حالت تهوع و استفراغ
- تشویش و نگرانی شدید
- نفستنگی
- صرع و تشنج
دلایل افزایش فشار خون به صورت اورژانسی
دلایل اصلی ایجاد این شرایط به شرح زیر هستند:
- فراموش کردن مصرف داروهای فشار خون
- سکته مغزی
- حمله قلبی
- نارسایی قلبی
- نارسایی کلیه
- پارگی شریان اصلی بدن (آئورت)
- تداخل بین داروهای مصرفی
- تشنج و فشار خون بالا در طول دوره بارداری (اکلامپسی)
افزایش فشار خون به صورت ناگهانی به دو گروه اصلی ضروری و اورژانسی قابل تفکیک است. در مواردی که مشکل ضروری باشد، فشار خون فرد به شدت بالا بوده اما پزشک تصور نمیکند این شرایط باعث وارد شدن آسیب به اندامها شده باشد. در مواردی که مشکل اورژانسی باشد، فشار خون به شدت بالا بوده و باعث وارد شدن آسیب به اندامها شده است. فشار خون بالای اورژانسی میتواند عوارض حاد برای بیمار به همراه داشته و زندگی فرد را تهدید نماید.
عوارض
در صورتی که فشار خون بالا درمان نشده به حال خود رها شود، بیمار در معرض مجموعه متنوعی از پیامدهای بالقوه قرار میگیرد. در موارد افزایش زیاد فشار خون، این شرایط میتواند سکته قلبی یا سکته مغزی، وارد شدن آسیب به چشمها، آسیبدیدگی کلیهها (شامل نارسایی کلیه)، مشکلات شناختی همچون از دست دادن حافظه یا از دست دادن سطح هوشیاری، پاره شدن آئورت (رگ اصلی خارج شده از قلب)، یا جمع شدن مایع در ریهها را به همراه داشته باشد. به خاطر اینکه عوارض فشار خون بالا از نظر سلامتی میتوانند بسیار شدید باشند، در صورت مواجه شدن با این شرایط یا علائم ذکر شده فوق، لازم است از خدمات درمان اورژانسی برای بررسی و رفع مشکل استفاده شود.
خدمات درمان اورژانسی برای فشار خون بالا
در بیمارستان
در بیمارستان، احتمالاً از تزریق دارو برای درمان اورژانسی فشار خون بالا استفاده میشود. رایجترین داروهای قابل استفاده به این منظور عبارت از سدیم نیتروپروساید (نیپراید)، لابتالول (نورمودین)، و نیکاردیپین (کاردن) است. در این شرایط لازم است از روشهای درمان اورژانسی برای افراد دچار فشار خون بالا (بدخیم)، افراد دچار دوره کوتاه (حاد) نارسایی احتقانی قلب، آنوریسم مخرب (ورم یا پهن شدن) آئورت، افراد دچار سکته مغزی و مسمومیت حاملگی استفاده شود.
روشهای درمان خانگی برای فشار خون بالا
در صورتی که احساس کردید فشار خون شما افزایش پیدا کرده است، فعالیتهای خود را بطور کامل متوقف کرده و برای چند دقیقه یا تا زمان از بین رفتن احساس گیجی یا سر درد نفس عمیق بکشید. افزایش ناگهانی در فشار خون میتواند در نتیجه انجام فعالیتها یا حرکتهای شدید یا بیش از حد ایجاد شود. بنابراین در این شرایط لازم است انجام فعالیتها متوقف شده و به بدن استراحت داده شود.
علاوه بر این فشار خون میتواند در نتیجه استرس یا تشویش نیز افزایش پیدا کند. در صورتی که این شرایط علت افزایش فشار خون باشد، بهتر است دراز کشیده یا نشسته و از نفس کشیدن آرام، عمیق و همراه با آرامش برای بهبود وضعیت خود استفاده کنید. انجام این کار را تا زمانی ادامه دهید که با بهبود در علائم بیماری مواجه شوید.
به همراه توجه به این توصیهها برای کنترل افزایش ناگهانی فشار خون در خانه، میتوان از داروهای کنترل فشار خون در هنگام مواجه شدن با این شرایط استفاده کرد، هر چند این داروها میبایست طبق توصیه پزشک مصرف شوند. در این حالت نباید هیچ دارویی به صورت خودسرانه توسط بیمار مصرف شود. به عنوان یک توصیه برای اطمینان از مناسب بودن روش درمان انتخابی میتوان به مطب پزشک مراجعه کرده و علائم بیماری را با وی در میان گذاشت.
در صورت مواجه شدن با احتمال افزایش فشار خون میبایست دقت مناسب در ارتباط با رژیم غذایی وجود داشته باشد. به این ترتیب لازم است از مصرف مواد غذایی سرشار از سدیم همچون مواد غذایی فرآوری یا کنسرو شده خودداری شود. این شرایط به معنی این است که بیمار دیگر نمیتواند چیپسهای شور در خانه مصرف نموده و میبایست مصرف غذاهای آماده و سریع را متوقف کند. توجه داشته باشید مصرف سدیم میتواند تاثیر منفی بر افزایش فشار خون داشته و تلاشهای درمانی برای کاهش فشار خون را خنثی نماید.
یک روش دیگر برای کاهش سریع فشار خون مصرف آب لیمو ترش است. در ادامه با سپری شدن 6 تا 7 دقیقه، میتوان یکی از مواد غذایی سرشار از پتاسیم زیر را مصرف کرد: 2 تا 3 عدد موز (1199 میلیگرم)، یک فنجان کشمش (1089 میلیگرم)، 2 فنجان آب پرتقال (992 میلیگرم)، 10 تکه زردآلوی خشک شده (407 میلیگرم)، آلوی خشک شده (878 میلیگرم) یا یک گرمک (494 میلیگرم). در صورتی که به این میوهها دسترسی نداشتید، میتوانید پتاسیم مورد نیاز برای بدن را از منابع گیاهی همچون سیب زمینی پخته شده (1081 میلیگرم)، سوپ گوجه یا گوجه خام (909 میلیگرم)، لوبیای لیما (955 میلیگرم) یا کدوی زمستانی (896 میلیگرم) تامین نمایید.
با این وجود مراجعه به متخصص برای کنترل فشار خون و چک آپ برای سایر بیماریهای مرتبط امری ضروری است. در صورت وجود علائم فشار خون بالا به سرعت با اورژانس تماس حاصل نمایید.

دکتر مهدی کریمی
متخصص قلب و عروق ، ایشان عضو هیئت علمی دانشگاه و عضو انجمن قلب آمریکا (AHA) میباشند.
مقالات مربوطه

دستگاه کمکی گردش و پمپاژ بطن قلب
در بسیاری از بیماران، نارسایی قلبی به دلیل اختلال در کارکرد بطن چپ به وجود میآید. با پیشروی نارسایی قلبی، فشار بر بطن چپ بسیار

درمان آنژین صدری و نشانههای آن
آنژین صدری از علائم بیماری قلبی است که نشان میدهد به ماهیچه قلب به اندازه کافی اکسیژن نمیرسد. افراد، آنژین صدری را تنگی و فشار

فشار خون بالا: علائم، علتها، کاهش و درمان
فشار خون بالا یک بیماری است، اگرچه به طور معمول نشانهای ندارد. فشار خون بالا در صورتی که به موقع درمان نشود باعث مرگ خواهد

ایجاد واریس بر اثر ایستادن و نشستن طولانی مدت:تورم و سفتی رگ های پا
ایستادن بر روی پا برای مدت طولانی خطر ابتلا به واریس را افزایش میدهد. اگر شرایط کاری شما به گونهای است که نیاز به ایستادن و یا نشستن طولانی مدت دارد برای