میزان تری گلیسیرید (یا چرب) در خون یکی از مهم‌ترین فشار سنج‌های مهم سلامت متابولیک است؛ افزایش سطح‌تری گلیسیرید باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های عروق کورونری، دیابت و کبد چرب می‌شود. عامل دیگر افزایش دهنده خطر ابتلا به بیماری‌های عروق کورونری افزایش کلسترول LDL( کلسترول بد) و کاهش کلسترول HDL ( کلسترول خوب ) می‌باشد. عوامل دیگر که احتمال ابتلا به بیماری قلبی را بالا می‌برد کلسترول تام خون و کلسترول LDL می‌باشد.
نقش تری گلیسیرید در احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی چیست؟
تری گلیسیرید به عنوان یک نشانگر، اطلاعات منحصر بفردی درباره خطرات احتمالی بروز بیماری‌های قلبی و سکته مغزی به خصوص وقتی که HDL ( کلسترول خوب) بسیار پایین است و یا LDL ( کلسترول بد ) بسیار بالا است ارائه می‌کند. تحقیقات بیشتری لازم است تا بتوان به صراحت اعلام کرد که آیا افزایش‌تری گلیسیرید مستقلاً باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود یا خیر. چیزهایی که ما می دانیم عبارتند از:
• برخی از مطالعات نشان می‌دهد که‌تری گلیسیرید مستقلاً باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود
• برخی مطالعات نشان می‌دهد که‌تری گلیسیرید بالا تا چهار برابر احتمال بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد و احتمال سکته مغزی در مقایسه با افراد مورد مطالعه در همین تحقیق برای کسانی که‌تری گلیسیرید پایین‌تری داشته‌اند بیشتر است.
آیا رژیم غذایی حاوی مقادیر زیاد کربوهیدرات باعث افزایش‌تری گلیسیرید و احتمال بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود؟
شواهد منتشر شده در بیانیه موسسه ملی قلب، ریه و خون، پانل تشخیص و درمان کلسترول بالا در بزرگسالان (ATP III) بیان می‌دارد که دریافت مقادیر بسیار زیاد کربوهیدرات (بیش از 60% میزان کل کالری دریافتی) باعث افزایش‌تری گلیسیرید می‌شود. توصیه ATP III این است که بر اساس رژیم غذایی کربوهیدرات دریافتی باید به 60% کل کالری دریافتی بدن محدود شود. مقادیر کمتر کربوهیدرات (به عنوان مثال 50% از میزان کالری دریافتی) باید برای افراد مبتلا به سندرم متابولیک مورد ملاحظه قرار گیرد، این افراد تری گلیسیرید بالا و کلسترول HDL ( کلسترول خوب ) پایینی دارند.
چگونه تری گلیسیرید از کلسترول متمایز می‌شود؟
تری گلیسیرید و گلسترول از گروه چربی‌هایی هستند که به لیپیدها معروفند با این توضیح که‌تری گلیسیریدها چربی هستند در حالی که کلسترول چربی نیست. کلسترول ماده‌ای مومی شکل و بی بو بوده که در کبد ساخته می‌شود و برای دیواره سلول‌ها و اعصاب عنصری حیاتی است.
کلسترول در عملکرد بدن نظیر گوارش و تولید هورمون نقش مهمی ایفا می‌کند. کلسترول علاوه بر این که در بدن ساخته می‌شود از چربی حیوانات که در غذا می‌خوریم نیز تولید می‌شود. کلسترول خالص با خون مخلوط نمی‌شود و در آن حل هم نمی‌شود؛ بنابراین بسته کبدی کلسترول با تری گلیسیرید و پروتئین‌ها در حامل‌هایی به نام لیپوپروتئین‌ها حمل می‌شوند. لیپوپروتئین‌ها این ترکیب چربی را در قسمت‌های مختلف بدن حرکت می‌دهند. افزایش‌تری گلیسیرید باعث افزایش خطر بیماری‌های قلبی می‌شود.
چه موقع سطح‌تری گلیسیرید اندازه گیری می‌شود؟
معمولاً زمانی که شما آزمایش مشخصات لیپید خون را می‌دهید سطح‌تری گلیسیرید اندازه گیری می‌شود. افراد بالای 25 سال باید حداقل هر 5 سال یک مرتبه کلسترول خون را مورد آزمایش قرار دهند. پزشک شما سطح کلسترول و تری گلیسیرید خون شما را با نمونه گیری از خون و ارسال آن به آزمایشگاه برای تست، بررسی می‌کند.
مشخصات لیپید سطح‌تری گلیسیرید، کلسترول تام خون، کلسترول HDL (لیپوپروتئین پر چگالی یا کلسترول خوب) و کلسترول LDL (لیپوپروتئین کم چگالی یا کلسترول بد) را نشان می‌دهد. سطح‌تری گلیسیرید خون معمولاً به طور طبیعی پس از غذا خوردن افزایش می‌یابد؛ بنابراین باید دوازده ساعت قبل از آزمایش‌تری گلیسیرید از خوردن و آشامیدن پرهیز کرد. بسیاری از عوامل دیگر بر سطح‌تری گلیسیرید خون تأثیر می‌گذارند مثل الکل، رژیم غذایی، چرخه قاعدگی، زمان انجام آزمایش و تمرینات ورزشی
راهنمای سطح‌تری گلیسیرید خون
راهنمای ملی برای سطح‌تری گلیسیرید در حالت ناشتا در افراد سالم به شرح زیر است:
• حالت طبیعی: زیر 150 میلی گرم بر دسی لیتر
• مرز بالا: 151 تا 200 میلی گرم بر دسی لیتر
• بالا: 201 تا 499 میلی گرم بر دسی لیتر
• خیلی زیاد: 500 میلی گرم بر دسی لیتر یا بالاتر
مقادیر بالای 200 میلی گرم بر دسی لیتر باعث افزایش احتمال حمله قلبی، سکته مغزی و مرگ می‌شود.
چگونه افراد می‌توانند سطح‌تری گلیسیرید خون خود را کاهش دهند؟
حتی اگر تری گلیسیرید خون در طیف نرمال قرار گرفته باشد، اگر شما مقدار زیادی شکر ساده بخورید (غلات تصفیه شده، قند اضافه شده و الکل) تری گلیسیرید خون شما افزایش می‌یابد. هرکس با هر سطح نرمال و غیر نرمال‌تری گلیسیرید باید به جای شکر ساده روی کربوهیدرات‌های پیچیده پر فیبر مثل سبزی‌ها و کلیه غلات تکیه کند. در اینجا به برخی عادات در سبک زندگی که باعث کاهش‌تری گلیسیرید خون می‌شود یا تری گلیسیرید را در سطح نرمال حفظ می‌کند اشاره می‌کنیم:
• وزن خود را کاهش دهید: شواهدنشان می‌دهد که کاهش 5 تا 10 درصد وزن باعث می‌شود تری گلیسیرید خون تا 20% کاهش یابد. میزان کاهش‌تری گلیسیرید ارتباط مستقیم با میزان کاهش وزن دارد
• بر کیفیت غذایی که میل می‌کنید توجه داشته باشید: الگوی تغذیه سالم شامل کاهش استفاده از سدیم (نمک)، چربی جامد (مثل محصولات با چربی کامل، گوشت و برخی روغن‌های گرمسیری نظیر روغن نارگیل)، قند اضافه شده و غلات تصفیه شده و تاکید بر مواد غذایی و نوشیدنی‌های مغذی – سبزیجات، میوه جات، غلات کامل پر فیبر، شیر و محصولات لبنی کم چرب یا بدون چربی، غذاهای دریایی، گوشت بدون چربی و مرغ، لوبیا، آجیل و دانه‌ها.
• انواع کربوهیدرات‌هایی: که مصرف می‌کنید باعث تغییر سطح‌تری گلیسیرید می‌شود. غذاهای حاوی مقادیر زیاد شکر ساده به خصوص فروکتوز باعث افزایش سطح‌تری گلیسیرید خون می‌شوند.
• چربی‌های ترانس و چربی‌های اشباع باعث افزایش‌تری گلیسیرید خون می‌شوند: چربی‌های غیر اشباع مثل امگا 3 که در ماهی‌های چرب وجود دارند باعث کاهش سطح‌تری گلیسیرید می‌شود.
• الکل: مصرف زیاد الکل در برخی افراد باعث افزایش‌تری گلیسیرید خون می‌شود. افرادی که‌تری گلیسیرید بالا دارند باید از مصرف الکل و چربی اشباع پرهیز کنند.
• فعالیت‌های فیزیکی: در کاهش سطح‌تری گلیسیرید خون نقش بسزایی دارند. مقدار تأثیر فعالیت‌های فیزیکی بر سطح‌تری گلیسیرید خون به سطح پایه‌تری گلیسیرید خون بستگی دارد. سطح فعالیت‌های فیزیکی شامل شدت، کالری مصرفی و مدت زمان انجام فعالیت‌های فیزیکی است.
